Naukowcy z całego świata ogłaszają klimatyczny stan wyjątkowy

Też się pod tym podpisałem, więc upowszechniam. Niżej fragmenty z tłumaczenia na język polski,  zrealizowanego na zlecenie Wydziału Nauk Przyrodniczych Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (całość tłumaczenia wraz z wykresami dostępna jest pod tym linkiem, plik pdf).


Moralnym obowiązkiem świata nauki jest ostrzeganie ludzkości przed zbliżającymi się zagrożeniami, a także przedstawienie faktycznego stanu rzeczy. Dlatego wraz z grupą ponad 11000 naukowców z całego świata, sygnatariuszy niniejszego dokumentu, chcielibyśmy jasno i wyraźnie oświadczyć, że planeta Ziemia stoi w obliczu katastrofy klimatycznej. Jednoznacznie wskazują na to opublikowane poniżej dane i wskaźniki.

Dokładnie 40 lat temu, podczas pierwszej Światowej Konferencji Klimatycznej w Genewie w 1979 r., badacze z 50 krajów wspólnie uznali, że alarmujące zjawiska klimatyczne wymagają podjęcia pilnych działań. Od tego czasu podobne ostrzeżenia zostały ogłoszone na szczycie w Rio w 1992 r., w protokole z Kioto z 1997 r. i w Porozumieniu Paryskim z 2015 r., a także na wielu innych międzynarodowych konferencjach i w otwartych apelach badaczy, podkreślających niedostateczny postęp w tej kwestii (Ripple et al. 2017). Pomimo to, wciąż obserwujemy wzrost emisji gazów cieplarnianych, wywierający coraz bardziej szkodliwy wpływ na klimat naszej planety. Ludzkość musi podjąć zdecydowane działania, i to na nieporównywalnie większą skalę niż dotychczas, jeśli chcemy ocalić naszą biosferę i uniknąć nieopisanych cierpień z powodu kryzysu klimatycznego (IPCC 2018).

Publiczną debatę na temat zmian klimatu zdominowały dane dotyczące globalnej temperatury powierzchni Ziemi, które jednak nie są adekwatnym miernikiem działalności człowieka i nie odzwierciedlają w pełni realnych zagrożeń związanych z globalnym ociepleniem (Briggs et al. 2015). Decydenci polityczni i szeroka opinia publiczna muszą również poznać inne dane, dające lepsze wyobrażenie o wpływie działalności człowieka na poziom gazów cieplarnianych w atmosferze i jak zmieniają one nasz klimat, środowisko naturalne i społeczeństwo. Opierając się na wcześniejszych badaniach (...), chcielibyśmy przedstawić wskaźniki obrazujące istotne zmiany klimatyczne jakie dokonały się w ciągu ostatnich 40 lat w wyniku ludzkiej działalności (....), a także skutki owych zmian (...). Przytaczamy jedynie te dane, które są jasne i zrozumiałe, i które były systematycznie gromadzone przez co najmniej 5 ostatnich lat i aktualizowane przynajmniej raz w roku.

Kryzys klimatyczny jest ściśle związany z nadmierną konsumpcją towarzyszącą kosztownemu stylowi życia. To właśnie najzamożniejsze kraje są głównie odpowiedzialne za rekordowe emisje gazów cieplarnianych (GHG) i na ogół odnotowują również największą emisję na osobę (...). W niniejszym artykule przedstawiamy ogólne prawidłowości, głównie na skalę światową, zdając sobie sprawę, że w sprawę ratowania klimatu angażują się również poszczególne regiony i kraje. Wskaźniki zostały opracowane w taki sposób, aby mogły z nich korzystać różne grupy społeczne, decydenci, świat biznesu, i wszyscy, którzy pracują nad wdrożeniem postanowień Porozumienia Paryskiego, Celów Zrównoważonego Rozwoju ONZ i Celów Aichi.

Do najbardziej niepokojących przejawów działań człowieka można zaliczyć stały wzrost liczby ludzi i pogłowia hodowanych przez ludzi przeżuwaczy, wzrost produkcji mięsa na osobę, wzrost światowego produktu krajowego brutto, rosnącą utratę pokrywy leśnej na świecie, a także wzrost zużycia paliw kopalnych, liczby pasażerów linii lotniczych, ogólnej emisji dwutlenku węgla (CO2) oraz emisji CO2 na osobę od 2000 r. (...). Do pozytywnych sygnałów można zaliczyć spadek dzietności na świecie (...), spowolnienie utraty lasów w brazylijskiej Amazonii (...), wzrost wykorzystania energii słonecznej i wiatrowej (...), instytucjonalna dezinwestycja w sektorze paliw kopalnych o wartości ponad 7 bilionów USD (...) oraz rosnący udział emisji gazów cieplarnianych objętej opłatami węglowymi (...). Jednakże w ciągu ostatnich 20 lat można zaobserwować znaczne spowolnienie spadku dzietności na świecie (...), a tempo spadku powierzchni lasów w brazylijskiej Amazonii zaczęło ponownie rosnąć (...). Zużycie energii słonecznej i wiatrowej wzrastało o 373% na dekadę, ale w 2018 r. nadal było 28 razy mniejsze niż zużycie paliw kopalnych (łączne zużycie gazu, węgla, i ropy naftowej; ...). W 2018 r. około 14% światowej emisji gazów cieplarnianych objęte było opłatami (...), ale średnia cena za tonę dwutlenku węgla (ważona globalną emisją) wynosiła tylko około 15,25 USD (Wykres 1n). Uważamy zatem, że opłata za emisję dwutlenku węgla powinna znacznie wzrosnąć (IPCC 2018, sekcja 2.5.2.1). Oprócz tego roczne dopłaty do paliw kopalnych udzielane przedsiębiorstwom energetycznym ulegały wahaniom, ale w 2018 r. gwałtownie wzrosły i przekroczyły 400 mld USD (...).
(...)
Szczególnie niepokojące są pojawiające się równolegle trendy w kluczowych przejawach ludzkiego wpływu na klimat (Wykres 2, plik uzupełniający S2). Wciąż rosną poziomy trzech najistotniejszych gazów cieplarnianych atmosferze (CO2, metan i podtlenek azotu) (patrz Wykres S1, ze szczególnym uwzględnieniem bardzo niepokojącego skoku poziomu CO2 w 2019 r.), podobnie jak temperatura powierzchni Ziemi (Wykres 2a-2d). W skali globalnej obserwujemy gwałtowne zanikanie pokrywy lodowej, o czym świadczy malejąca powierzchnia arktycznego lodu morskiego w czasie wrześniowego minimum, zmniejszająca się masy pokrywy lodowej Grenlandii i Antarktydy, oraz grubość lodowców na całym świecie (Wykres 2e-2h). Temperatura oceanów, odczyn oceanów, poziom morza, obszar objęty pożarami w Stanach Zjednoczonych oraz ekstremalne warunki pogodowe i wartość związanych z nimi szkód wykazują tendencję wzrostową (Wykres 2i-2n). Przewiduje się, że zmiany klimatu będą miały ogromny wpływ na życie morskie, słodkowodne i lądowe, począwszy od planktonu i koralowców, na rybach i lasach kończąc (IPCC 2018, 2019). Zjawiska te jasno wskazują na potrzebę podjęcia niezwłocznych działań.
(...)
Pomimo trwających 40 lat międzynarodowych rozmów w sprawie klimatu, z nielicznymi wyjątkami działaliśmy dotąd na dotychczasowych zasadach (business-as-usual) i w dużej mierze nie udało nam się rozwiązać problemu (Wykres 1). Kryzys klimatyczny już nastąpił i postępuje szybciej niż spodziewała się tego większość naukowców (Wykres 2, IPCC 2018). Jest on poważniejszy niż przewidywano, i zagraża istnieniu całych ekosystemów i ludzkości (IPCC 2019). Szczególnie niepokojące są potencjalne nieodwracalne punkty krytyczne dla klimatu i sprzężenia zwrotne zachodzące w przyrodzie (atmosferyczne, morskie i lądowe), które mogą doprowadzić do katastroficznego stanu "Ziemi w fazie szklarni" już bez względu na podejmowane przez nas działania (Steffen et al. 2018). Owe klimatyczne reakcje łańcuchowe mogą doprowadzić do wielkich zniszczeń w ekosystemach, w ludzkim społeczeństwie i gospodarce, a także sprawić, że duże obszary Ziemią staną się niezdatne do zamieszkania.

Aby zapewnić ludzkości zrównoważoną przyszłość na Ziemi, musimy zmienić nasze życie w taki sposób, by poprawić kluczowe wskaźniki przedstawione na wykresach poniżej. Wzrost gospodarczy i wzrost liczby ludności są jednymi z najważniejszych czynników powodujących wzrost emisji CO2 pochodzących ze spalania paliw kopalnych (Pachauri et al. 2014, Bongaarts i O'Neill 2018), dlatego też potrzebujemy odważnych i radykalnych zmian w polityce gospodarczej i ludnościowej. Proponujemy przeprowadzenie sześciu kluczowych i wzajemnie powiązanych zmian (w dowolnej kolejności), które rządy, przedsiębiorstwa i cała ludzkość mogłyby wprowadzić, aby złagodzić najgorsze skutki zmian klimatu. Co istotne, nie są to jedyne działania, które można lub należy podjąć (Pachauri et al. 2014, IPCC 2018, 2019).

Energia
Świat musi szybko wdrożyć zakrojone na szeroką skalę rozwiązania w zakresie efektywności energetycznej i ochrony środowiska oraz zastąpić paliwa kopalne niskoemisyjnymi źródłami odnawialnymi (Wykres 1h) i innymi czystszymi źródłami energii, jeśli są one bezpieczne dla ludzi i środowiska (Wykres S2). Powinniśmy pozostawić pozostałe zapasy paliw kopalnych w ziemi (zob. ramy czasowe w IPCC 2018) i ostrożnie dążyć do skutecznej negatywnej emisji przy użyciu technologii takich jak wychwytywanie węgla ze źródła emisji i z powietrza, a zwłaszcza poprzez wzmacnianie systemów naturalnych (zob. "Przyroda"). Bogatsze kraje muszą wspierać biedniejsze kraje w procesie odchodzenia od paliw kopalnych. Musimy szybko zrezygnować z dotacji do paliw kopalnych (Wykres 1o), a także zastosować skuteczną i sprawiedliwą politykę rosnących cen paliw opartych na węglu, aby ograniczyć ich wykorzystanie.

Zanieczyszczenia krótkotrwałe 
Musimy niezwłocznie ograniczyć emisję krótkotrwałych zanieczyszczeń, które najbardziej wpływają na klimat, w tym metanu (Wykres 2b), czarnego węgla (sadzy) i fluorowęglowodorów (HFC). Może to spowolnić sprzężenia zwrotne i w ciągu kilku następnych dziesięcioleci zmniejszyć bieżący trend ocieplenia o ponad 50%, ratując w ten sposób życie milionów ludzi i zwiększyć plony dzięki zmniejszonemu zanieczyszczeniu powietrza (Shindell et al. 2017). Pewną nadzieję daje tu Poprawka z Kigali z 2016 r. dotycząca stopniowego zmniejszania emisji HFC.

Przyroda 
Musimy chronić i odbudowywać ekosystemy na Ziemi. Fitoplankton, rafy koralowe, lasy, sawanny, użytki zielone, mokradła, torfowiska, gleby, namorzyny i trawy morskie w znacznym stopniu przyczyniają się do sekwestracji atmosferycznego CO2. Rośliny, zwierzęta i mikroorganizmy morskie i lądowe odgrywają istotną rolę w obiegu i magazynowaniu węgla i składników odżywczych. Musimy szybko ograniczyć utratę siedlisk i bioróżnorodności (...), chroniąc pierwotne i nienaruszone lasy, zwłaszcza te magazynujące znaczne ilości węgla, oraz inne lasy o zdolności do szybkiej sekwestracji dwutlenku węgla, przy jednoczesnej masowej intensyfikacji zalesiania i odbudowywania lasów. Chociaż tę strategię ogranicza do pewnego stopnia kwestia dostępności gruntów, to dzięki tym naturalnym rozwiązaniom (Griscom et al. 2017) można by uzyskać aż jedną trzecią redukcji emisji postulowanej na rok 2030 w Porozumieniu Paryskim (tzn. prowadzącego do wzrostu temperatury poniżej 2°C).

Żywność
Dieta oparta głównie na produktach pochodzenia roślinnego i jednoczesne ograniczenie globalnego spożycia produktów zwierzęcych (...), zwłaszcza pochodzących od przeżuwaczy (Ripple et al. 2014), może poprawić zdrowie ludzi i znacząco obniżyć emisję gazów cieplarnianych (w tym metanu zob. "Zanieczyszczenia krótkotrwałe "). Tym sposobem, zwiększy się obszar gruntów pod uprawę bardzo potrzebnej żywności roślinnej dla ludzi (zamiast paszy dla zwierząt gospodarskich), a jednocześnie część ziemi pod pastwiska będzie mogła zostać wykorzystana do wprowadzenia naturalnych rozwiązań klimatycznych (zob. "Przyroda"). Niezwykle ważne są rozwiązania takie jak uprawa zminimalizowana (minimum tillage, o ograniczonej intensywności oddziaływania na glebę – przyp. tłum.), dzięki której zostaje zwiększona zawartość węgla w glebie. Musimy również drastycznie ograniczyć ogromną ilość niepotrzebnie marnotrawionej i wyrzucanej żywności na całym świecie.

Gospodarka 
Aby osiągnąć długoterminowy zrównoważony rozwój biosfery, musimy jak najszybciej ograniczyć nadmierne wydobycie surowców i eksploatację ekosystemów, które towarzyszą nieustannemu wzrostowi gospodarczemu. Potrzebujemy gospodarki bezwęglowej, opartej na zrozumieniu naszej zależności od biosfery, oraz rozwiązań politycznych, które odpowiednio ukierunkują decyzje gospodarcze. Naszym celem nie powinno być utrzymanie nieustannego wzrostu PKB i dążenie do coraz większego bogactwa, ale zachowanie ekosystemów i poprawa jakości życia poprzez przyznanie priorytetu podstawowym ludzkim potrzebom i zmniejszenie nierówności społecznych.

Populacja
Należy zahamować wzrost populacji ludzkiej, a następnie stopniowo zredukować jej liczebność, bez uszczerbku dla spójności społecznej. W tym momencie liczba ludzi na ziemi wzrasta o około 80 milionów rocznie, czyli ponad 200 000 dziennie (Wykresy 1a-b). Sytuację można zmienić przy pomocy sprawdzonych i skutecznych rozwiązań politycznych, które wzmacniają prawa człowieka, a jednocześnie obniżają dzietność i zmniejszają wpływ wzrostu liczby ludności na emisje gazów cieplarnianych (GHG) i utratę różnorodności biologicznej. Strategia ta zakłada powszechną dostępność usług w zakresie planowania rodziny i pełne równouprawnienia płci, w tym wykształcenie podstawowe i średnie jako globalną normę dla wszystkich, szczególnie wśród dziewcząt i młodych kobiet (Bongaarts i O'Neill 2018).

Wnioski 
Złagodzenie zmian klimatycznych i dostosowywanie się do nich, przy jednoczesnym poszanowaniu różnorodności poszczególnych społeczeństw, wymaga znacznych zmian w sposobie funkcjonowania naszego globalnego społeczeństwa i stosunku do ekosystemów. Duże nadzieje budzi w nas niedawny widoczny wzrost obaw przed katastrofą. Instytucje rządowe składają deklaracje w sprawie sytuacji kryzysowej dotyczącej klimatu. Strajkuje młodzież szkolna. Przed sądami toczą się procesy o niszczenie środowiska. Ruchy obywatelskie domagają się zmian, a wiele państw, regionów, miast i przedsiębiorstw stara się reagować.

Jako Sojusz Naukowców Świata (Alliance of World Scientists) jesteśmy gotowi służyć pomocą w przejściu do zrównoważonej i sprawiedliwej przyszłości. Chcielibyśmy, aby przedstawione poniżej wskaźniki pozwoliły politykom, sektorowi prywatnemu i społeczeństwu lepiej zrozumieć skalę kryzysu, śledzić postępy w trakcie wdrażania koniecznych zmian, a także na nowo określić priorytety w polityce łagodzenia zmian klimatu. Co ważne, zmiana uwzględniająca sprawiedliwość społeczną i ekonomiczną gwarantuje o wiele lepsze warunki życia, niż jeśli nie będziemy niczego zmieniać. Mamy największe szanse na sukces, jeśli decydenci i cała ludzkość odpowiednio szybko zareagują na zagrożenie katastrofą klimatyczną oraz podejmą odpowiednie działania na rzecz podtrzymania życia na planecie Ziemia – naszym jedynym domu. (...)

Całość dokumentu: https://scientistswarning.forestry.oregonstate.edu/