Dlaczego tak ważna jest edukacja?

(Noc Naukowców, jeden z wielu pikników naukowych i sposobów na nowoczesna edukację pozaformalną. Noc Naukowców to pomysł Unii Europejskiej, uczący na dodatek nas współpracy)

10. kwietnia w telewizji i w mediach społecznościowych widziałem ostentacyjną głupotę, tak jak i wiele milionów innych Polaków. Łamanie procedur, buta, arogancja i ogromna głupota. Mózgi zaślepione złymi emocjami: pazernością, samozachwytem, arogancją. Tak, emocje potrafią stłumić w mózgu to, co racjonalne i dobre. To cecha mózgów społecznych, powstałych wiele milionów i setek tysięcy lat temu. W małych grupach, plemionach, hordach. Środowisko społeczne znacząco się zmieniło od tego czasu i niegdysiejsze dobre przystosowania w nowych warunkach są ewidentnie szkodliwe.

Rozmyślam jednocześnie o edukacji, w tym tej zdalnej. Edukacje jest niezwykle ważna. Dobre wykształcenie, oparte na dobrej edukacji może być zaporą dla szkodliwej indywidualnie i społecznie głupoty.  W czasach kryzysu i masowej edukacji zdalnej warto myśleć o tym, że kryzys jest szansą na zmianę. Uczę się edukacji hybrydowej (blended learning, b-learning) także i po to, by na trwała wprowadzić do praktyki akademickiej i szkolnej.

Ewolucja kulturowa trwa wolno, ciągle popełniamy błędy z przeszłości. Dlatego refleksje z przeszłości są w wielu aspektach przydatne i aktualne. Statystki mogłaby nam pokazać procesy i tendencje zmian. Niewątpliwie się zmieniamy. W edukacji także.

I ciągle się dziwimy, nie tylko w Polsce, jak to możliwie? Ta głupota z negatywnymi skutkami dla przyszłych pokoleń... Warto więc przypomnieć kilka odgrzebanych fragmentów "Buntu mas" Ortegi y Gasseta, z małym, entomologicznym akcentem.

 "Durnia nie sposób wyrwać z objęć własnej głupoty, tak samo jak pewnych owadów nie da się wydobyć z otworu, w którym żyją, nie sposób otworzyć mu chociaż na chwilę oczu i zmusić do porównania własnej skrzywionej wizji świata z bardziej subtelnymi i ostrymi sposobami widzenia otaczającej go rzeczywistości. Głupiec jest niezniszczalny i nieprzenikniony. Dlatego Anatol France zwykł był mawiać, że człowiek głupi jest znacznie bardziej szkodliwy niż człowiek zły, a to dlatego, że ten drugi czasami odpoczywa, podczas gdy głupiec nigdy."

Myślenie racjonalne jest nam niezwykle potrzebne w życiu codziennym i społecznym. Kształtowanie tych umiejętności powinno mocno być osadzone w edukacji. Nie encyklopedyczne fakty co umiejętności pracy samodzielnej, motywacji i umiejętności selekcji informacji oraz ich weryfikowania. By umieć w przetrwać w świcie pełnym fałszywych i bezwartościowych informacji. Ewolucja kulturowa bardzo podobna jest do ewolucji biologicznej, podobne systemy, podobne mechanizmy. Pisałem wczesnej o pszczolinkach i pasożytujących na nich koczownicach czy bujankach. Podobnie jest w świecie kultury: faktoidy, fakenewsy, kamuflujące się i przemijające do naszych umysłów, niszczące zasoby i życie, zmieniające nasze zachowanie.

Nie ma jednej, oficjalnej definicji myślenia krytycznego – są rożne spojrzenia, różne konteksty i jest dialog, niezbędny w myśleniu krytycznym. Bo ważniejszy jest proces konektywnego dialogu (nawiązanie do konektywizmu jako teorii poznania i funkcjonowania wiedzy). Ważniejszy niż doraźnie zapisane "fakty"

• Krytyczne myślenie jest wprawną i aktywną interpretacją i ewaluacją tego, co obserwujemy, komunikatów, informacji i argumentów. (Michael Scriven)

• Refleksyjne myślenie jest czynnym, wytrwałym i uważnym rozważaniem jakiegoś przekonania lub przypuszczalnej formy wiedzy – ze względu na podstawy, na których się opiera, oraz dalszych wniosków, do których doprowadza. (John Dewey)

• Myślenie krytyczne to postawa wyrażająca się w gotowości do rozpatrywania w przemyślany sposób problemów i przedmiotów, które wchodzą w zakres doświadczenia, znajomość logicznych metod rozumowania i dociekania, pewna wprawa w stosowaniu tych metod. Postawa krytycznego myślenia wymaga nieustającego wysiłku rewidowania każdego przekonania czy innej przypuszczalnej formy wiedzy w świetle dowodów ją wspierających i dalszych konkluzji, do których ona prowadzi. (Edward Glaser) (cytaty za: za Maciej Winiarek, wyszukane w portalu społecznościowym).

Jeśli więc patrzycie na hipokryzję, głupotę i arogancję, na egoistyczną pazerność i dworski koniunkturalizm, pomyślcie o widocznych trendach w ewolucji kulturowej i społecznej. Zmienia się wiele. Badziewie przemija. Zadbajmy o dobrą edukację... inaczej nie mamy przyszłości....

Kryzys jest znakomitą okazją na dezintegrację pozytywną, na społeczną metamorfozę. Jest wystarczająco silnym bodźcem by się chciało chcieć i znakomitą okazją by zbudować lepszy i mądrzejszy świat. Dla naszych dzieci i wnuków... Jest szansą na zbudowanie lepszej i dostosowanej do potrzeb i wyzwań współczesności,