Jeszcze na studiach zacząłem sobie robić słowniczek terminów biologicznych. Wypisywałem wszystkie definicje i terminy, gdy czytałem jakieś książki czy podręczniki. Z jednej strony była to jakaś forma aktywnego notowania i uczenia sie, z drugiej miało powstać przydatne przez lata narzędzie, zasób wiedzy zewnętrzny, pozamózgowy. Na karteczkach, zebranych w tekturowym pudełku niczym fiszki biblioteczne, tworzył się mój indywidualny słownik i encyklopedia biologiczna. Wydawało mi sie, że wykonuje pracę, która przyda mi sie na całe życie. Uważałem to za inwestycję, że kiedyś ten czas spędzony na odręcznym przepisywaniu zaprocentuje. Ale w kolejnych latach pojawiły się liczne książki i słowniki (czyli inni zrobili to szybciej ode mnie, może wcześniej zaczęli). I mój podręczny, wiecznie rozbudowywany i niedokończony fiszkowy słownik biologiczny stał się bezużyteczny. Tylko chyba kilkanaście razy z niego skorzystałem. Wylądował na makulaturze. Tyle mojego zysku, co zostało w mojej głowie. A na półce pojawiać zaczęły się kolejne słownikowe i encyklopedyczne wydania. Były to bardziej użyteczne pamięci zewnętrze. A jeszcze później pojawił sie internet. I w końcu Wikipedia. Też taki słownik tyle tylko, że tworzony zespołowo i dostępny online. I tematycznie znacznie rozleglejszy. Wciągnąłem się w rozbudowywanie Wikipedii, zarówno w tematyce biologicznej jak i regionalnej. Pisząc hasła o wsiach mojego regionu przy okazji dogłębniej poznawałem historię. Miałem motywacje by czytać różne książki i aktywnie przetwarzać wyczytana treść. Dobry sposób na lokalne zakorzenianie się i poznawanie historii powszechnej.
No dobrze, a co z tym melitofilem? A było to tak, kiedyś napisałem hasło w Wikipedii (było to w roku 2007), teraz przyszło przez znajomego na FB powiadomienie, że trwa dyskusja nad skanowaniem i prośba o uzupełnienie źródeł. Bo hasło nie ma źródeł a więc wygląda niewiarygodnie. I to, co kiedyś w początkach Wikipedii było akceptowane teraz powinno być rozbudowane. Likwidowane są starsze, krótkie hasła o charakterze słownikowy. Szkoda. Bo na przykład wyjaśnienie czym jest helmintologia byłoby przydatne. A że długo nie było rozbudowane? Czy wszystko musi być obszerne i napchane słowami? A co z tym melitofilem? Jeśli szukać w internecie tego pojęcia to wyświetlało się tylko hasło z Wikipedii. czy sugerowało, że brak źródeł i hasło wygląda niewiarygodnie. Melitofila udało się uratować. Zanim tego samego dnia po południu dodałem dwa źródła już ktos dodał jedno z moich książkowych źródeł i nieco zmodyfikował oraz rozbudował samo hasło, zmieniając także odsyłacze "zobacz też". Drobne poprawki redakcyjne, rozbudowanie treści i dodanie źródła. Morał z tego taki, że zespołowo można więcej i szybciej. Drugim morałem jest to, że w internecie nie ma wszystkiego i warto szukać w niszowych specjalistycznych książkach.
Fakt , bardzo lakoniczna i słownikowa definicja. Typowa dla początków Wikipedii. Szkoda, że przez tyle lat nie zostało rozbudowane i pełniej opisane. Jak widać wiedza entomologiczna jest bardzo niszowa i ma zbyt mało aktywnych redaktorów na Wikipedii. I pora na nowego bohatera oraz zasadniczy zwrot akcji w tej opowieści. To, czego nie zrobili ludzie, w tym przypadku entomolodzy, z łatwością zrobią narzędzie AI. I to w kilkanaście sekund. I ludzie i AI czerpią z wielowiekowego dorobku ludzkości, z wielu źródeł. Robią to w różny sposób. Wikipedia jest bardziej przejrzysta i powstaje w nieustannym dialogu, współpracy i ścieraniu się pomysłów, poglądów. Proces tworzenia hasła w narzędziach AI jest co prawda szybszy lecz mniej przejrzysty, nie widać sposobu dochodzenia, nie widać wszystkich też źródeł. Tam też wiele się dzieje poszerzają się zasoby źródłowe, zmieniają algorytmy tworzenia treści itp. Wszystko jest jednak ukryte przed oczami użytkownika. Trudniej samodzielnie weryfikować. Trzeba analizować treść i spójność tekstu, porównując do już posiadanej wiedzy, jak i konfrontować z innym źródłami. A to drugie niej jest takie łatwe, bo trzeba udać się do tradycyjnej biblioteki.
Wikipedia to część historii wiedzy obywatelskiej i wolnej, powszechnie dostępnej. Źródło dla wielu innych aplikacji. Tak przynajmniej było do tej pory, przez ponad 20 lat. Metoda uczenia sie dyskusji, ścierania się poglądów w społeczności globalnej online. Ale czy teraz zastąpiona zostanie przez AI? Że AI halucynuje? W Wikipedii też się to zdarzało, choć mechanizm weryfikacji i procedury są dobre. Porządkują wiedzę, Ale uwidacznia się proces ścierania się różnych szkół myślenia, punktów widzenia itp. Ważniejszy w Wikipedii jest moim zdaniem proces niż sam produkt. Nigdy nie kończącej się w pisaniu uzupełnianiu i poprawianiu ogólnoświatowej encyklopedii na wolnej licencji.
"Melitofil to organizm (gatunek), który przynajmniej część swojego cyklu życiowego musi przechodzić w koloniach pszczół. Oznacza to, że jest on w jakiś sposób powiązany z pszczołami i ich środowiskiem życia, na przykład gniazdem czy ulem.
Może to obejmować różne formy interakcji, takie jak:
- Komensalizm: Organizmy korzystają z obecności pszczół, nie szkodząc im ani nie przynosząc korzyści.
- Pasożytnictwo: Organizmy żyją kosztem pszczół, wyrządzając im szkodę.
- Mutualizm: Organizmy i pszczoły wzajemnie sobie pomagają.
Przykłady melitofili mogą obejmować niektóre gatunki roztoczy, chrząszczy czy motyli, które rozwijają się w ulach pszczelich."
Definicja jest poprawna i zgodna z moją wiedza oraz książkowymi, naukowymi źródłami, które posiadam. Do melitofili zaliczyć można np. oleicę, nomada, bujankę, jako pasożyty pszczół samotnic.
A dalszy dialog z Gemini wyglądał tak: "Z pewnością mogę podać Ci naukowe źródła, które wyjaśniają pojęcie melitofilii i podają przykłady takich organizmów. Niestety, większość dostępnych źródeł naukowych skupia się na melitofilii w kontekście zapylania przez pszczoły (ang. bee pollination), a nie na organizmach żyjących w koloniach pszczół.
Jednakże, pojęcie "melitofil" w znaczeniu organizmu związanego z pszczołami jest znane w literaturze entomologicznej i ekologicznej, choć może nie być tak powszechnie używane jak terminy dotyczące innych symbioz (np. myrmekofil - związany z mrówkami, termitofil - związany z termitami).
Oto kilka kierunków poszukiwań i potencjalnych typów źródeł, które mogą zawierać informacje na ten temat:
1. Publikacje z zakresu myrmekologii i termitologii, które wspominają o innych typach symbioz:
Wiele prac dotyczących mrówek i termitów omawia różne formy symbiozy z innymi organizmami. Czasami w tych publikacjach pojawiają się definicje i przykłady melitofilii jako analogicznego zjawiska.
"Social Insects" autorstwa Hermanna R. Goeldi i Charlesa Janet może zawierać ogólne definicje symbiontów owadów społecznych, w tym melitofili. (Niestety, nie mam bezpośredniego dostępu do pełnej treści tej książki, ale jest ona klasycznym źródłem w tej dziedzinie).
Artykuł "Guests of Social Insects" Thomasa Parmentiera definiuje melitofile jako organizmy zależne od pszczół, analogicznie do myrmekofili (zależnych od mrówek) i termitofili (zależnych od termitów).
2. Specjalistyczne artykuły entomologiczne dotyczące fauny uli pszczelich:
Szukaj artykułów naukowych, które opisują roztocza, chrząszcze, motyle i inne bezkręgowce znajdowane w ulach pszczelich. Często te prace opisują ich biologię i relacje z pszczołami, używając terminologii związanej z symbiozą (komensalizm, pasożytnictwo).
Przykładowo, badania nad warrozą pszczelą (Varroa destructor) opisują roztocza jako pasożyty pszczół. Inne badania mogą dotyczyć chrząszcza ulowego (Aethina tumida) i jego wpływu na kolonie pszczół.
3. Podręczniki i monografie z zakresu ekologii owadów i entomologii:
W niektórych podręcznikach lub monografiach poświęconych ekologii owadów społecznych lub entomologii ogólnej mogą znajdować się definicje i przykłady melitofilii.
4. Bazy danych i wyszukiwarki naukowe:
Przeszukaj bazy danych takie jak Web of Science, Scopus, Google Scholar używając terminów:
"melittophilous organisms"
"bee-associated fauna"
"insects in bee colonies"
"mites in bee hives"
"beetles in bee hives"
"symbionts of bees"
Przykłady melitofili (potwierdzone w literaturze, choć nie zawsze pod tym terminem):
Roztocza Varroa destructor: Pasożytują na pszczołach miodnych.
Chrząszcz ulowy (Aethina tumida): Larwy żerują w ulach, niszcząc plastry i miód.
Wołek pszczeli (Braula coeca): Komensal lub pasożyt pszczół miodnych.
Niektóre gatunki motyli z rodziny woskowcowatych (Galleriidae): Larwy żerują na wosku i pyłku w ulach.
Różne gatunki roztoczy (inne niż Varroa) mogą żyć w ulach, odżywiając się resztkami, grzybami lub innymi organizmami (komensale).
Podsumowując:
Chociaż termin "melitofil" w odniesieniu do organizmów żyjących w koloniach pszczół jest używany, to więcej publikacji naukowych skupia się na konkretnych grupach organizmów i ich interakcjach z pszczołami, opisując je w kontekście pasożytnictwa, komensalizmu itp. Poszukiwanie w literaturze entomologicznej i ekologicznej z użyciem podanych wyżej fraz powinno dostarczyć bardziej szczegółowych informacji i naukowych źródeł na ten temat."