Pszczolinka ruda, piaskowa i złocista

(Pszczolinka ruda Andrena fulva, fot. Grzegorz Fiedorowicz)

Trzy nazwy a o tę samą pszczolinkę chodzi. Nie tylko polskie nazwy nie są stałe, te naukowe także czasem ulegają zmianom: Andrena fulva syn. Andrena armata. Zatem w publikacjach i książkach z różnego okresy ten sam gatunek może kryć się pod różnymi nazwami. Niemniej w nauce się dba o jednoznaczność i obowiązuje jedna, poprawna nazwa. A w książkach podawane są także synonimiczne nazwy, by przeglądając starsze opracowania mieć pewność co do konkretnego gatunku.

Pszczolinka ruda (Andrena fulva), zwana także pszczolinką piaskową i pszczolinką złocistą,  uwieczniona na zdjęciu, to pszczoła samotnica, która żyje na terenie ogródków działkowych w zakolu rzeki Łyny. Zupełnie niedaleko mojego domu, razem z innymi wiosennymi pszczolinkami i trzmielami. A także z pasożytujących na pszczolinkach bujankami oraz koczownicąmi  (czyli samotną „pszczolinką” z rodzaju Nomada).

Pszczolinka ruda jest niewielkim owadem o długości ciała 10-13 mm, z bardzo charakterystycznym, rudym owłosieniem ciała. Głowa jest czarna. Spotkać ja można od marca do maja w ogrodach, parkach, widnych lasach oraz na terenach otwartych i murawach kserotermnicznych. Dobrze radzi sobie w warunkach miejskich. Dorosłe odżywiają się nektarem, w tym krzewów porzeczki, agrestu, wielu drzew owocowych oraz roślin ozdobnych. Pszczolinki rude mogą odwiedzić więcej kwiatów niż pszczoła miodna i w rezultacie zapylić więcej kwiatów. Z tego cieszą się ogrodnicy. Penetruje teren do 250 metrów od własnego gniazda.

Wejście do norki z komorami lęgowymi pszczolinki rudej otoczone jest  małym kopczykiem ziemi lub piasku (wysokości ok. 3 cm), wynoszonego w trakcie budowy norki. Dla swojego potomstwa znosi nektar i pyłek kwiatowy. Rozwój trwa około trzech tygodni. Niemniej hibernują w stadium imago, pod ziemią w swoich „kolebkach”. Owad dorosły wychodzi na wiosnę gdy się ociepli. Samce pojawiają się na kilka dni wcześniej, latają nad otworami wylotowymi norek, z których wydostają się samice. Do zapłodnienia dochodzi nad drzewach. Po zapłodnieniu samica rozpoczyna budowę podziemnego gniazda. W cyklu życiowym występuje jedno pokolenia, dorosłe samice żyją 2-3 tygodnie. To, że widujemy je przez ponad dwa miesiące wynika z różnic w wyjściu z norek różnych osobników. Takie zróżnicowanie jest korzystne dla populacji, bo mimo ewentualnych zmian pogodowych jak i obecności pasożytujących bujanek czy koczownic, cześć osobników zawsze pojawi się "w porę” najbardziej sprzyjającą.

Pszczolinki rude swoje norki zakładają w ziemi, na ścieżkach, trawnikach, skarpach. Tunele mają średnicę ok. 9 mm, natomiast komórki larwalne usytuowane są do 50 cm pod ziemią. Na kilku metrach kwadratowych może być zlokalizowanych nawet od kilkudziesięciu do kilkuset gniazd. Każda samica wykopuje własną norkę  lub wykorzystuje tunel wykonany wcześniej przez swoją matkę. Komory lęgowe tapetuje mieszaniną różnych substancji, które mają właściwości hydrofobowe, zabezpieczające przed wilgocią i rozwojem mikroorganizmów. W czasie jednego ciepłego dnia samica potrafi uformować jedną kompletną komorę.  

Bibliografia

• Heiko Bellmann, Błonkówki, Pszczoły, osy i mrówki środkowej Europy. Multico, Warszawa 2011.
• Pszczolinka ruda, Wikipedia https://pl.wikipedia.org/wiki/Pszczolinka_ruda (dostęp: kwiecień 2020)
• Andrena fulva – Pszczolinka ruda, Insectaroim, https://insektarium.net/hymenoptera-2/andrenidae/andrena-fulva-pszczolinka-ruda/, (dostęp: kwiecień 2020)