Tydzień otwartej nauki (2018)

Dobiega końca Międzynarodowy Tydzień Otwartej Nauki (23 do 29 października 2018). Tradycyjnie w obchody włączyła się Biblioteka Uniwersytecka UWM, niezmiennie wskazując, ze także i w wieku XXI sercem uniwersytetu pozostaje własnie biblioteka. Jest okazja by przypominać o misji uniwersytetu i ideałach nauki - szerokiego upowszechniania i udostępniania wiedzy. W epoce przemysłowej coraz silniej uwidacznia się komercjalizacja. Współczesne prawo autorskie kształtowane jest przez przemysł fonograficzny i informatyczny. Czasem lansowane rozwiązania ograniczają tradycję uniwersyteckiego upowszechniania wiedzy. Dostęp do wiedzy w coraz większym stopniu staje się ograniczony licencjami, abonamentami, koncesjami. O ideałach uniwersyteckich przypomina co roku Tydzień Otwartej Nauki. 

Ruch naukowy open access (Open Access Movement) działa na rzecz budowy otwartego modelu komunikacji naukowej już od lat 90. Ważną jego częścią są otwarte czasopisma naukowe i repozytoria, a także blogi naukowe czy e-laboratoria. Nowy cyfrowy świat wymusza poszukiwania nowych rozwiązań dla utrzymania tradycyjnych wartości.

Open Access Week w Polsce znany jest pod nazwą Tydzień Otwartej Nauki odbywa się  corocznie pod koniec października . W tych dniach na całym świecie odbywają się wydarzenia, promujące otwarty dostęp do treści naukowych (Open Access), organizowane przez instytucje akademickie, biblioteki, ale także przez naukowców czy studentów. Przypomina o wolnym dostępie do wiedzy jak i popularyzuje różnorodne narzędzia umożliwiające tej dostęp.

W Polsce Tydzień Otwartej Nauki koordynuje Koalicja Otwartej Edukacji oraz Stowarzyszenie EBIB. Biblioteka Uniwersytecka Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie po raz czwarty włącza się w obchody, promując idee otwartości w nauce. W tym roku "przespałem" (nadmiar innych obowiązków zawodowych) to święto i nie włączyłem się czynnie. Niech przynajmniej wpis na blogu bedzie mała cegiełką w tym ważnym dziele.

Tegorocznym hasłem przewodnim Open Access Week 2018 jest designing equitable foundaCons for open knowledge, co można przetłumaczyć swobodnie jako: budowanie zbalansowanych fundamentów dla otwartej nauki lub budowanie rzetelnych podstaw otwartej nauki. Temat odzwierciedla system naukowy w okresie przejściowym. Prowadzone są działania na rzecz rozwoju i przyjmowania otwartych polityk i praktyk przez rządy, uniwersytety fundatorów, wydawców i uczonych. Pozostają jednak pytania, w jaki sposób stosować te zasady i praktyki oraz jak zapewnić, że nowe otwarte systemy, które są obecnie opracowywane, będą obejmowały globalną i zróżnicowaną społeczność świata. Niewątpliwie świat się zmienia, także za sprawa nowych technologii. Tradycyjne wartości uniwersyteckie też się musza w tym odnaleźć. Samo się nie "zrobi", potrzebny jest aktywny udział środowiska akademickiego: dyskusje, próby, mniej lub bardziej eksperymentalne działania, implementacja dobrych praktyk.

Więcej informacji o Tygodniu Otwartej Nauki w portalu Uwolnij Naukę https://uwolnijnauke.pl/ oraz na stronach Open Access Week: http://www.openaccessweek.org/

Otwartość w odniesieniu do zasobów cyfrowych może mieć wiele poziomów. Nie zawsze jest to pełna otwartość związana z domeną publiczną czy najmniej restrykcyjnymi wolnymi licencjami. Czasem, tak jak w przypadku modeli open access, bibliotek cyfrowych, repozytoriów czy czasopism otwartych, jest to otwartość wyraźnie zakreślona przez politykę archiwum, a jeszcze częściej wolę autorów. Pojęcie „otwartości” opiera się na założeniu, że wiedza powinna być szeroko rozpowszechniana przez Internet na rzecz globalnej społeczności. 

Dwa najistotniejsze aspekty otwartości to:

• Dostęp do zasobów bez ograniczeń technicznych oraz prawnych (open access). 
• Dostęp do zasobów bezpłatny (free of charge).

Z materiałów udostępnianych w otwartym dostępie można skorzystać w Bibliotece Uniwersyteckiej UWM poprzez wyszukiwarkę Primo (dostępna na stronie http://bu.uwm.edu.pl/). Wśród e-zbiorów (http://bu.uwm.edu.pl/pl/e-zbiory) Biblioteki Uniwersyteckiej UWM znajdują się m.in. z publikacje udostępniane poprzez bazy danych, czasopisma i książki elektroniczne oraz zdigitalizowane zasoby Biblioteki Cyfrowej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie (http://dlibra.bg.uwm.edu.pl/dlibra). 

Treści na niniejszym blogu udostępniam na wolnej licencji Creative Commons (informacja w stopce). Jedna z wielu możliwości. Zachęcam do przyłączenia się do ruchu otwartej nauki... poprzez nawet najmniejsze działania. Zacząć można od zapoznania się z możliwościami, na przykład w czasie  dzisiejszego seminarium w Bibliotece Uniwersyteckiej.