Globalne ocieplenie klimatu czyli co się stanie gdy stopnieją lodowce?

Co się stanie, gdy w wyniku antropogenicznego ocieplenia klimatu stopnieją lodowce na Grenlandii i Antarktydzie? O ile metrów podniesie się poziom mórz i oceanów? Czy zmiany będą widoczne w Polsce? Czy statki morskie będą mogły dopłynąć do Bydgoszczy? To pytania postawione i sprowokowane przez młodych studentów Uniwersytetu Dzieci w Olsztynie. W sobotę postaram się im sprostać. I jeśli nie odpowiem na wszystkie pytania w trakcie wykładu, zostawiam miejsce na kontynuację dyskusji w komentarzach niniejszego wpisu.

Nie ma już naukowych wątpliwości, że przyczyną aktualnego, globalnego ocieplenia Ziemi i zmian klimatycznych jest aktywność człowieka. W epoce przemysłowej wpływ ten jeszcze bardziej się uwidocznił. Ocieplenie i wynikające z tego zmiany są już coraz bardziej widoczne. Warto więc zadawać sobie pytanie co się zmieni i jak się do tych zmian przygotować oraz  jak przeciwdziałać globalnemu, antropogenicznemu ociepleniu. Póki nie jest jeszcze za późno.

Susza jest także jednym ze skutków globalnych zmian
klimatu. Na zdjęciu wyschnięty zbiornik okresowy,
jeszcze niedawno prowadziłem tu badania hydrobiologiczne.

Skąd się bierze emisja gazów cieplarnianych? Jakie skutki dla klimatu ma zwiększająca się ilość dwutlenku węgla i metanu w atmosferze? Czy w przeszłości poziom wód oceanów był taki sam czy inny? A jaki będzie w przyszłości? Jakie skutki zmiany klimatu przyniosą biosferze i gospodarce ludzkiej? Czy możemy zatrzymać globalne ocieplenie i co może w tej sprawie zrobić każdy z nas? To ważne pytania a na działania zostało nam bardzo niewiele czasu.

W czasie wykładu postaram się, aby uczniowie poznali odpowiedzi na wyżej postawione pytania. Dodatkowo będą mogli się wypowiedzieć za pomocą telefonów z dostępem do internetu, będą mogli wyrazić swoje zdanie na temat przyczyn i skutków globalnego ocieplenia. Rezultaty tej sondy umieszczę po wykładzie.

Młodzi studenci Uniwersytetu Dzieci dowiedzą się także dlaczego tak trudno fakty o ociepleniu klimatu docierają do opinii publicznej i dlaczego są ruchy zaprzeczające antropogenicznym przyczynom globalnego ocieplenia. Zamykanie oczu wcale nie powoduje, że świat znika. I problemy, których się obawiamy. Czas jest na szybkie i radykalne działania a nie dziecinne chowanie głowy pod poduszkę.

Uczniowie dostali zadanie domowe przed wykładem: Weź dwie szklanki, nalej do nich wody do wysokości ¾, do każdej włóż kilka (tyle samo do każdej) kostek lodu. Jedną szklankę postaw w lodówce (ale nie w zamrażalniku!), drugą w pokoju. Co kilka minut (np. 10) sprawdzaj, czy lód się rozpuścił. Zanotuj czas, w którym cały lód się rozpuści. Porównaj czas ze szklanki w lodówce i ze szklanki w pokoju. Czy w którejś rozpuścił się szybciej? Jeśli tak, to dlaczego? Prosty eksperyment, trudne pytania i jeszcze trudniejsze odpowiedzi.

 A w czasie wykładu wykonamy nieco inne doświadczenie (model zmian klimatycznych i skutków topnienia lodowców). Słuchacze Uniwersytetu Dzieci dostaną także zadanie domowe: Do dwóch kubeczków po jogurcie wlej wodę (tyle samo) i zamroź w zamrażalniku, wyjmij bryłę lodu z pojemniczka. Weź dwie szklane miski/salaterki, wlej do nich wodę. Do jednej miski włóż lód do wody (tak by pływał), zaznacz mazakiem poziom wody. Do drugiej wstaw kubek do góry dnem (tak, żeby wystawał nad powierzchnię wody), na dno kubka połóż drugą bryłę lodu, zaznacz mazakiem poziom wody w misce. Obie miski zostaw w pokoju i poczekaj aż obie bryłki lodu się rozpuszczą. Teraz sprawdź poziom wody w obu miskach. W której podniósł się poziom wody? Spróbuj wyjaśnić dlaczego. I o tych wynikach, wnioskach przemyśleniach można będzie podyskutować w komentarzach niniejszego wpisu blogowego. Metoda naukowa polega na eksperymentalnym weryfikowaniu hipotez.

Co się stanie z Arktyką i Antarktyką gdy klimat się ociepli? Co się stanie gdy lodowce się rozpuszczą? O ile podniesie się poziom wody w oceanach i jak będzie wyglądała wtedy Polska? Bo przecież globalne zmiany klimatu dotyczą także nas.  Ocieplenie klimatu spowoduje m.in. podniesienie się poziomów wód w oceanach i zalanie wielu fragmentów lądu (także i Polski). Zalane zostaną miasta i tereny rolnicze. W skali świata wywoła to ogromne migracje ludzi. Do nas także dotrą migranci klimatyczni. Polecam obejrzeć animację z prognoza zmian poziomu oceanów, gdyby stopniały lądowe lodowce (https://youtu.be/VbiRNT_gWUQ).

Zmiany klimatu wpłyną na przyrodę jak i gospodarkę człowieka.  Jak zapobiegać emisjom gazów cieplarnianych i jakie znaczenie ma pozyskiwanie energii ze źródeł odnawialnych czy  zmniejszenie pogłowia krów (mniejsza konsumpcja mięsa)? Jak globalne ocieplenie wpływa na dziką przyrodę oraz  różnorodność biologiczną?

Nasza przyszłość zależy od działań, zmierzających do zatrzymania globalnego ocieplenia. W największym stopniu negatywne skutki dotkną pokolenie obecnych dzieci. To ich przyszłość. Przyszłość słuchaczy Uniwersytetu Dzieci. 

Na początku wykładu, po krótkim wstępie zadałem pytanie młodym studentom Uniwersytetu Dzieci, niżej odpowiedzi z dwu grup wykładowych: