O biogospodarce, rozwoju zrównoważonym i o Olsztynie

Przyszłość już jest tyle, że nie w każdym miejscu tak samo wyrazista. Wykluwa się powoli i nie zawsze zdajemy sobie sprawę z jej obecności. Mimo że pracuję na uczelni sam jestem zaskoczony, gdy uświadamiam sobie obecność i narodziny jutra. Mam na myśli nowe technologie. Na przykład taka bioekonomia, biogospodarka czyli włączenie zarówno bioróżnorodności jak i biotechnologii w obieg gospodarczy. Sam w tym w jakiś sposób uczestniczę. Do tej pory zajmowałem się głównie badaniami hydrobiologicznymi ze szczególnym uwzględnieniem chruścików (Trichoptera). Ale od kilku lat uczestniczę w badaniach, dotyczących wykorzystania biomasy m.in., do celów energetycznych (moja działka to badanie skutków ekosystemowych i dotyczących bioróżnorodności). Z młodymi ludźmi (doktorantami) oraz naukowcami z innych dyscyplin (innych niz moja) odkrywam zupełnie nowe obiekty i zjawiska (nieco więcej na ten temat na końcu tego tekstu).

We wrześniu Olsztyn na kilka dni stanie się krajowym centrum badań nad biogospodarką. Nowoczesność to nie tylko elektronika ale i biogospodarka, która jest szansą rozwoju także i naszego regionu. Biogospodarka i rozwój zrównoważony są jednym z ważniejszych wyzwań współczesności. UWM w Olsztynie już od wielu lat uczestniczy w międzynarodowych badaniach, związanych z bioekonomią. Wrześniowa konferencja będzie drugim spotkaniem w grupie międzynarodowej, zorganizowanym w Polsce, szóstym w Europie. Na Uniwersytet Warmińsko-Mazurski przyjadą przedstawiciele ośrodków naukowych pracujących nad rozwiązaniami dla biogospodarki - ze Stanów Zjednoczonych, Grecji, Francji, Włoch, Austrii i Niemiec i oczywiście z Polski. Na razie naukowcy dyskutują we własnym gronie ale wiele rozwiązań już trafiło do gospodarki. Kogo zainteresują jakieś dyskusje naukowców? Tym bardziej, że niektóre sesje są zamknięte. Tajne badania? Tak, do czasu opublikowania prace nie są upowszechniane. Bo w grę wchodzi także gospodarka.

VI Międzynarodowa Konferencja Dobrych Praktyk Środowiskowych „Schematy zrównoważonego rozwoju produktów biologicznych w ramach biogospodarki o obiegu zamkniętym”, (6th International Environmental Best Practices Conference “Sustainability schemes for bio-based products in the framework of the circular bioeconomy”), odbędzie się w dniach 22-26 września 2019 r. w Olsztynie.

Konferencja jest także dobrą okazją do promocji województwa warmińsko-mazurskiego oraz Polski. Uczestnicy konwencji w ramach wizyt studyjnych obejrzą wybrane, wiodące przedsiębiorstwa w zakresie biogospodarki, znajdujące się w naszym regionie oraz zapoznają się z wybranymi aspektami kultury i dziedzictwa narodowego. Partnerem konferencji jest Województwo Warmińsko-Mazurskie. Być może choć ten aspekt wzbudzi zainteresowanie w mediach.

Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie uczestniczy w realizacji wielu projektów krajowych oraz międzynarodowych, związanych z rozwojem biogospodarki czyli gospodarki zorientowanej na przemysłowe produkty powstające z biomasy (żywność, pasze, biomateriały, biochemikalia, bioenergia – energia ze źródeł odnawialnych). Koncepcja zrównoważonego rozwoju gospodarki, w tym biogospodarki o obiegu zamkniętym, zakłada efektywne gospodarowanie odnawialnymi zasobami naturalnymi i minimalizację odpadów. Takie rozumienie zrównoważonego rozwoju jest dzisiaj podstawą rozwijanych programów badawczych Unii Europejskiej. Dzisiejsze badania w tym zakresie będą skutkowały nowym rynkiem bioproduktów i nową nauką – bioekonomią. W skali kraju UWM (w tym utworzone Centrum Biogospodarki i Energii Odnawialnych) jest jednym z niewielu ośrodków naukowych, który prowadzi badania w szerokim kontekście nowych produktów powstającego rynku.

Konferencje organizowane są po to, by naukowcy mogli skonfrontować swoje przemyślenia, obserwacje, wyniki eksperymentów  z wynikami badań i rozwiązań stosowanych na świecie. Nauka zawsze ma charakter międzynarodowy. Dlatego też w dniach 22-26 września 2019 r. UWM organizuje międzynarodową konferencję, poświęconą zrównoważonemu rozwojowi produktów biobazowych pt. „Sustainability schemes for bio-based products in the framework of the circular bioeconomy”. Jest to ważne przedsięwzięcie organizacyjne, związane z promocją olsztyńskich badań w kraju i na świecie oraz z ich weryfikacją na tle rozwiązań światowych.

Zrównoważone przejście gospodarki z surowców kopalnych na alternatywne, pochodzące z biomasy jest największym wyzwaniem badawczym do zrealizowania na nadchodzących dziesięcioleciach. Po pierwsze, rozwój gospodarki opartej na biologii wymaga interdyscyplinarnego podejścia badawczego, ponieważ tylko poprzez konwergencję osiągnięć na styku wielu nauk, w tym chemii, biotechnologii, nauk technicznych, rolniczych, środowiskowych, społecznych i ekonomicznych, można uzyskać efekty synergiczne. Po drugie, badania stosowane nad systemem gospodarczym, opartym na biologicznych łańcuchach wartości, które zakładają przepływ materiałów w kierunku zerowej ilości odpadów i zanieczyszczeń, zintegrują trzy podstawowe obszary zrównoważonego rozwoju: gospodarkę, środowisko i społeczeństwo.

Wdrożenie obiegu zamkniętego w ramach szeroko rozumianej biogospodarki wymaga zbadania procesów, w tym w kontekście analizy cyklu życia produktów (od powstania, poprzez użytkowanie aż do utylizacji), która obejmuje opcje wycofania produktów biologicznych i restytucję środowiska. W rzeczywistości sektory biogospodarki rozwijają się szybciej niż przepisy związane z wejściem na rynek produktów biologicznych. Tworzące się luki w standardach, systemach certyfikacji i oznakowaniu produktów biologicznych, trzeba zidentyfikować i zaproponować zmiany legislacyjne, nadążające za rozwojem technologicznym biogospodarki. Dlatego kwestie omawiane podczas konferencji będą syntezą osiągnięć naukowych w zakresie regulacji związanych ze zrównoważonym rozwojem rynku produktów biologicznych.

Biomasa jest jedynym surowcem, który może zastąpić nieodnawialne zasoby kopalne i złagodzić obserwowane i prognozowane zmiany klimatu. Badania nad zasobami biomasy i efektywnym wykorzystaniem muszą być zgodne z usługami ekosystemowymi polegającymi na dostarczaniu żywności i surowców do wielu produktów biologicznych, wspieraniu recyklingu składników odżywczych, regulacji różnorodności biologicznej i dobrobytu kulturowego. 

Proces transformacji w kierunku biogospodarki jest ściśle związany z postępem badań nad przetwarzaniem biorafineryjnym, w których biomasa jest racjonalnie przekształcana w kaskadę produktów opartych na wielu biologiach, ponadto wszelkie odpady produkcyjne stanowią surowiec dla innych produktów pochodzenia biologicznego oraz fermentacje tlenowe i beztlenowe stanowią integralną część układu.

Zielona chemia i biotechnologia wyznaczają nowe obszary badań mających na celu redukcję niebezpiecznych substancji w procesach i produktach oraz usuwanie toksycznych odpadów. Główny nacisk kładziony jest na projektowanie nowych produktów biologicznych, które przez cały cykl życia nie mają negatywnego wpływu na dobrostan środowiska, gospodarki i społeczeństwa. Proces standaryzacji naturalnych produktów farmaceutycznych obejmuje zestaw testów biologicznych in vitro, a także fitochemicznych do oceny surowca, przetwarzania oraz produktów pośrednich i końcowych w celu potwierdzenia zgodności z normą. W trakcie konferencji omawiane będą także bieżące badania, dotyczące norm i powiązanych procedur dla naturalnych produktów farmaceutycznych.

Badania nad zrównoważonym rozwojem produktów biologicznych obejmują uwzględnienie całego cyklu życia produktu z punktu widzenia ochrony środowiska, gospodarki i społeczeństwa. Do tej pory głównym celem certyfikacji i etykiet zrównoważonego rozwoju był pomiar wpływu na środowisko przy użyciu wskaźników, takich jak emisje gazów cieplarnianych (GHG), ocena cyklu życia (LCA) lub ślad węglowy produktu (PFC). Wyzwaniem badawczym jest połączenie oceny oddziaływania na środowisko z oszacowaniem skutków gospodarczych i społecznych.

A o moim, niewielkim wkładzie w tę tematykę przeczytać można tu (jat m.in. o jadalnych owadach): http://naukawpolsce.pap.pl/aktualnosci/news%2C78363%2Cw-olsztynie-o-wzorcowej-ekogospodarce.html