Cotygodniowa audycja taką ma zapowiedź: "Czy naukowcy są ponurakami? Dlaczego każdy Polak sądzi, że potrafi leczyć? Skąd się wzięło 230V w gniazdkach? W „Dwóch ciekawych godzinach” z red. Niedzickim będziemy co tydzień rozmawiać o największych osiągnięciach polskiej nauki. W studiu gościmy naukowców, którzy w sposób przystępny opowiedzą o fizyce, chemii, inżynierii czy medycynie.".
O czym będę chciał opowiedzieć? Przede wszystkim o poszukiwaniu entomologicznego kamienia filozoficznego. Brzmi tajemniczo i nietypowo? Mityczny kamień filozoficzny umożliwiał transmutację (zamianę) innych substancji w złoto. Gwarantował więc bogactwo (nie licząc sławy). A do czego wiedza o owadach potrzebna jest dzisiaj, by mogła przynieść „bogactwo”? I komu? Na to pytanie będę próbował udzielić częściowej choć częściowej odpowiedzi.
Dla nauki i naukowców ważne jest poszukiwanie wiedzy dla samej wiedzy. Zupełnie jak tworzenie mapy. Do czego się ona przyda? Do końca nie wiadomo, ale jak się ma dokładną mapę to w zależności od aktualnych potrzeb możemy sprawnie przemieszczać się i trafić tam, gdzie akurat chcemy. Potrzeby przyszłości nie są za bardzo znane. Możemy przewidywać ale czasem pojawiają się zaskakujące wyzwania. Dlatego ważna jest dobra i rzetelna wiedza podstawowa, nawet jeśli w chwili jej tworzenia nie mamy jeszcze pomysłu jej utylitarnego zastosowania.
Nad czym teraz pracujemy (nauka zawsze jest aktywnością zespołową)? Ja uczestniczę w szerokich, zakrojonych badaniach poznających różnorodność biologiczną owadów, w szczególności chruścików (Trichoptera), w ekosystemach wodnych. A także w poznawaniu bioróżnorodności w uprawach roślin energetycznych (pozyskiwanie energii z biomasy i odpadów rolniczych). Jednym z pytań jest to jak uprawy wierzby i topoli wpływają na różnorodność biologiczną ekosystemów krajobrazu rolniczego i pojeziernego. Kolejnym pytaniem jest to w jaki sposób wykorzystać owady do przekształcanie celulozy i różnych odpadów rolniczych na użyteczną dla człowieka biomasę, np. paszę dla zwierząt lub odnawialne źródła energii. W tych poszukiwaniach niezbędna jest wiedza podstawowa o biologii owadów. Ich zdolności do trawienia celulozy oraz ich związki z innymi organizmami: grzybami, bakteriami, pierwotniakami. Tu dochodzimy do nowej koncepcji biologicznej – hologenomu.
Moje badania podstawowe dotyczyły i dotyczą poznania prawidłowości rozmieszczenia chruścików w ekosystemach: jakie i gdzie występują gatunki, jak zmiany klimatu wpływają na zasięgi występowania gatunków, jak chruściki są rozmieszczone siedliskowo w różnych typach zbiorników wodnych, jak wpływa antropopresja na bioróżnorodność nie tylko w ekosystemach wodnych. Do czego ta wiedza może być wykorzystana? Można ja wykorzystać np. w biomonitoringu ekosystemów wodnych (badania tak zwanego zdrowia ekosystemów). Czyli za pomocą gatunków i różnych charakterystyk ekologicznych próbować określić stan i możliwe zmiany w funkcjonowaniu ekosystemów. Dotyczy to procesów sukcesji i ewolucji.
Będę także chciał opowiedzieć o upowszechnianiu i popularyzacji nauki oraz wspomnieć o Dniu Chruścika i aktualnym projekcie Warmińsko-Mazurskim Uniwersytecie Młodego Odkrywcy 2.0. Bo nauka to przede wszystkim praca zespołowa i nieustanna dyskusja. Dyskusja z innymi specjalistami praz dyskusja z innymi ludźmi nawet jak są amatorami, ciekawymi świata przyrody.
Owady, jak sama nazwa wskazują, wadzą nam. Podgryzają nas różne owady, także wodne owady krwiopijne: komary, kuczmany, meszki, ślepaki. A czy my możemy zjadać owady? Jest to jednym z wyzwań przyszłości. Ja już kosztowałem, wspólnie ze studentami i we współpracy z restauratorami.
Wspomniany udział w audycji Wiktora Niedzickiego w Halo Radio jest dla mnie jeszcze jednym wyzwaniem w poznawaniu współczesnych metod komunikacji i edukacji hybrydowej i zdalnej. poznaję i uczę się.
Być może uda się opowiedzieć o moich osiągnięciach badawczych, taki jak:
- zbadanie składu gatunkowego oraz poznanie struktury rozmieszczenia larw Trichoptera w jeziorach Polski (zobacz więcej na ten temat),
- zbadanie składu gatunkowego oraz wyróżnienie podstawowych zgrupowań larw chruścików w drobnych zbiornikach Polski,
- poznanie składu gatunkowego, struktury dominacji i siedliskowego rozmieszczenia larw w rzekach nizinnych,
- poznanie składu gatunkowego oraz ocena stopnia związania chruścików ze źródłami Polski,
- uzupełnienie faunistycznej inwentaryzacji chruścików: na Pojezierzu Mazurskim, Pojezierzu Pomorskim, Nizinie Podlaskiej, Mazowszu, Wielkopolsce, Polesiu Lubelskim, Wyżnie Lubelskiej, Kotlinie Sandomierskiej, Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej, Karkonoszach oraz Nizinie Pruskiej (Rosja), Białorusi, Ukrainie i Łotwie.
- zaproponowanie modelu wyspy siedliskowej (ekologicznej) dla opisu i interpretacji indywidualizmu gatunkowego drobnych zbiorników wodnych, źródlisk i siedlisk w jeziorze. Model jest rozwinięciem koncepcji MacArthura,
- zaproponowanie wskaźnika naturalności biocenoz wodnych, jako nowej metody bioindykacji i monitoringu zasobów przyrodniczych (Wns, Wni),
- opracowanie listy (check-list) chruścików Polski, Białorusi i Ukrainy,
- wytypowanie gatunków Trichoptera do Czerwonej Księgi Zwierząt Polski oraz Białorusi.
- opracowanie listy gatunków parasolowych, z których Crunoecia irrorata została włączona do listy gatunków chronionych,
- zaproponowanie nowego wskaźnika oceny bioróżnorodności w obszarach chronionych (RED, REB)
Link do wideo nagrania z audycji (na Facebooku), link do Podcastu z tej audycji.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz