Krótka historia informacji i pytanie o sztuczną inteligencję (książka Harariego)

Yuval Noah Harati,

Nexus, krótka historia informacji.

Wydawnictwo Literackie, 2024.

Jako biolog od dawna interesuję się informacją. To ona w dużym stopniu definiuje życie biologiczne. Rozwijająca się sztuczna inteligencja jest niezwykle ciekawym problemem także dla filozofów przyrody. Od kiedy do kiery życie? Od kiedy to także w kontekście wirusów. A do kiedy to w kontekście sztucznej inteligencji. Czy informacja może ulegać autoreplikacji i ewoluować? Czy może istnieć życie niebiologiczne (nie oparte na węglu i białkach)?

Nexus to niezwykle ciekawa i inspirująca do refleksji książka. Z każdym tygodniem staje się coraz bardziej aktualna, zwłaszcza biorąc pod uwagę co się teraz dzieje w USA. Jedynym jej mankamentem jest notoryczny błąd ortograficzny w nazwie gatunkowej człowieka Homo sapiens w książce jest zapisywany jako homo sapiens. Jako biologa ten błąd ortograficzny bardzo mnie razi.

Czy kiedykolwiek zastanawialiście się, jak informacja ukształtowała nasz świat? Od początków życia biologicznego i od najdawniejszych czasów, kiedy ludzie komunikowali się za pomocą prostych znaków, po erę internetu i sztucznej inteligencji? Informacja odgrywała kluczową rolę w naszym rozwoju. Yuval Noah Harari, w swojej najnowszej książce "Nexus. Krótka historia informacji" zabiera nas w pouczającą podróż przez dzieje komunikacji, pokazując, jak informacja wpływała na tworzenie się imperiów, religii i ideologii. Długa lecz wciągająca opowieść.

Harari, znany ze swojego unikalnego spojrzenia na historię, analizuje, jak rozwój technologii informacyjnych zmieniał nasze społeczeństwa, kulturę i sposób myślenia. Od wynalezienia pisma po erę druku i internetu, autor pokazuje, jak informacja była wykorzystywana jako narzędzie władzy, manipulacji i kontroli, ale także jako motor postępu i innowacji. A jak będzie teraz, w czasach AI?

"Nexus" to nie tylko kronika wynalazków, ale głęboka refleksja nad tym, jak żyjemy w erze informacji, w której jesteśmy zalewani ogromną ilością danych. Harari stawia pytania o to, jak radzimy sobie z tym przepływem informacji, jak odróżniamy prawdę od fałszu i jak chronimy naszą prywatność w dobie inwigilacji.

Książka ta skłania do myślenia i zadawania pytań. Czy jesteśmy w stanie kontrolować przepływ informacji? Jakie są konsekwencje życia w społeczeństwie, w którym informacja jest wszechobecna? Czy rozwój sztucznej inteligencji to szansa czy zagrożenie? Stawia mocne pytania o przyszłość demokracji na świecie, czy nowy system tworzenia i przepływu informacji, generowany w coraz większym stopniu przez sztuczną inteligencję, umożliwi trwanie takiego systemu wartości i zarzadzania? Czy też bardziej wspomoże autorytarne imperia, bazujące na chciwości i przemocy? Pytanie Harariego znajdują ucieleśnienie a najnowszych wydarzeniach światowych. Ta książka pozwoli lepiej zrozumieć to, co zachodzi wokół nas.

"Nexus" to lektura obowiązkowa dla wszystkich, którzy interesują się historią, socjologią, technologią i przyszłością ludzkości. Harari potrafi w przystępny i intrygujący sposób opowiadać o złożonych zagadnieniach, zmuszając czytelnika do myślenia i refleksji. Gorąco polecam! Przeczytałem i ciągle ta książka rezonuje w moich myślach.

Tytuł "Nexus" odnosi się do sieci powiązań, która łączy ludzi, idee i technologie w erze informacji. To koncepcja, która podkreśla, jak informacja krąży między nami, wpływając na nasze myślenie, działania i relacje społeczne. Harari używa terminu "Nexus", aby opisać dynamiczną i złożoną sieć, która kształtuje nasz świat. To nie tylko połączenia technologiczne, takie jak internet, ale także relacje między ludźmi, instytucjami i ideologiami. Informacja przepływa przez te połączenia, tworząc "nexus" - sieć, która ma ogromny wpływ na nasze życie.

Książka "Nexus" opowiada, jak ta sieć rozwijała się na przestrzeni dziejów, od najprostszych form komunikacji po erę sztucznej inteligencji. Harari pokazuje, jak informacja była wykorzystywana do tworzenia imperiów, religii i ideologii, ale także jak prowadziła do postępu i innowacji. Współczesny "nexus" charakteryzuje się ogromnym przepływem informacji, który może być zarówno źródłem wiedzy i rozwoju, jak i zagrożeniem dla naszej prywatności i autonomii. Harari stawia pytania o to, jak radzimy sobie z tym przepływem informacji, jak odróżniamy prawdę od fałszu i jak chronimy się przed manipulacją. Koncepcja "nexus" podkreśla, że jesteśmy częścią większej sieci, w której nasze działania i decyzje mają wpływ na innych. Dlatego tak ważne jest, abyśmy byli świadomi roli, jaką odgrywa informacja w naszym życiu i społeczeństwie.

Ostatnio na konferencji sołtysek i sołtysów Warmii i Mazur usłyszałam spolszczone słowo, odnoszące się do sieci i do nexus kłączowanie. Powiązania można opisywać jako sieć albo właśnie jako wzrost roślin przez kłącza. Powstanie zintegrowany mniej lub bardziej polikormon.

W omawianej książce mocno akcentowane jest pytanie czy AI może zagrażać ludzkości. Autor podaje przykłady ewentualnych, szkodliwych następstw. Potencjalne korzyści AI:

• Postęp w medycynie. AI może przyspieszyć diagnozowanie chorób, rozwój nowych terapii i personalizację leczenia.
• Automatyzacja i efektywność. AI może zautomatyzować wiele zadań, zwiększając efektywność w różnych dziedzinach, od przemysłu po usługi.
• Rozwój nauki. AI może pomagać w analizowaniu ogromnych ilości danych naukowych, prowadząc do przełomowych odkryć.
• Rozwiązywanie globalnych problemów. AI może być wykorzystywana do modelowania zmian klimatu, zarządzania zasobami naturalnymi i rozwiązywania innych globalnych wyzwań.

Potencjalne zagrożenia AI:

• Utrata pracy. Automatyzacja napędzana przez AI może prowadzić do masowej utraty pracy w wielu sektorach.
• Nierówności społeczne. Korzyści z AI mogą być nierównomiernie rozłożone, pogłębiając istniejące nierówności społeczne.
• Autonomiczne systemy broni. Rozwój autonomicznych systemów broni budzi poważne etyczne obawy i ryzyko niekontrolowanej eskalacji konfliktów.
• Manipulacja i dezinformacja:.AI może być wykorzystywana do tworzenia realistycznych fałszywych informacji (deep fakes) i manipulowania opinią publiczną.
• Utrata kontroli. W dłuższej perspektywie istnieje ryzyko, że rozwój AI wymknie się spod kontroli ludzi, prowadząc do nieprzewidywalnych i potencjalnie katastrofalnych konsekwencji.

Czy AI jest realnym zagrożeniem? Odpowiedź brzmi: tak, ale nie w sensie, że roboty nagle przejmą władzę nad światem. Zagrożenia są bardziej subtelne i złożone. Kluczowe jest, abyśmy już teraz, na wczesnym etapie rozwoju AI, zastanawiali się nad etycznymi implikacjami tej technologii i wdrażali odpowiednie regulacje, które zapewnią, że AI będzie służyć ludzkości, a nie na odwrót. Potrzebna jest szeroka debata publiczna, angażująca naukowców, polityków, przedsiębiorców i społeczeństwo obywatelskie, aby wypracować odpowiedzialne podejście do rozwoju i wdrażania sztucznej inteligencji.