Dzień bielinka kapustnika - co w tym niezwykłego?

(Bielinek kapustnik, samica)

Co najmniej od kilku lat w dniu 30 czerwca obchodzimy Dzień Motyla Kapustnika (Dzień Bielinka Kapustnika). Kiedy i po co ktoś wymyślił to dziwne święto? Nie wiem kiedy i kto ale święto ma sens. Fetować motyla, który w powszechnym rozumieniu jest pospolitym szkodnikiem? Otóż nie jest już niestety pospolity a samo pojęcie szkodnika jest archaiczne i mało komunikatywne. Spada różnorodność biologiczna, wiele gatunków staje się coraz mniej liczna, wiele wyginęło lub znajduje się na skraju wymarcia. Dzień Bielinka Kapustnika pozwala zwrócić uwagę na traconą bioróżnorodność i to, że gatunki dawniej pospolite przestają takimi być.

Bielinek kapustnik jest jednym z bardziej znanych motyli w Polsce. Przedstawiany w podręcznikach jako szkodnik. Przez lata stosowania insektycydów i głębokich zmian w krajobrazie stał się bardzo rzadki. Teraz może być uznany za sztandarowy przykład utraty różnorodności biologicznej i wymieniania owadów. Naukowcy donoszą o bardzo wyraźnym spadku liczebności, biomasy i różnorodności owadów w agrocenozach i innych typach krajobrazów. 

Chcę także podkreślić, że nie wszystkie białe motyle to bielinki kapustniki. Bardzo podobne do bielinka kapustnika są: bielinek rzepnik (Pieris rapae), bielinek bytomkowiec (Pieris napi), nieco mniej podobne choć białe: niestrzęp głogowiec (Aporia crataegi), bielinek bryonie (Pieris napi bryoniae), bielinek rukiewnik (Pieris daplidice). Innym białym motylem z rodziny bielinkowatych (Pieridae) jest wietek gorczycznik (Leptidea sinapis) oraz wietek morsei (Leptidea morsei). Z rodziny bielinków, spotykanych w Polsce, warto wspomnieć o motylach ubarwionych na żółto i pomarańczowo (z fragmentami białymi) zorzynek rzeżuchowiec (Anthocharis cardamines), kilka gatunków szlaczkoni (Colias spp.) oraz cytrynek latolistek (Gonepteryx rhamni). Całkiem pokaźna rodzinka do świętowania.

Bielinek kapustnik (Pieris brassicae) jest stosunkowo dużym motylem. Owady dorosłe można spotkać w maju i czerwcu, potem druga generacja (liczniejsza) pojawia się od lipca aż do początków września, a nawet spotkać można jeszcze w październiku. Siedliskiem tego gatunku są lasy, zarośla, pola, sady, ogrody i tereny ruderalne. Charakterystycznie ubarwiona gąsienica żeruje na  różnych gatunkach roślin z rodziny krzyżowych (Cruciferae), zwłaszcza na różnych gatunkach kapusty (Brassica sp.), ponadto na gorczycy polnej (Sinapis arvensis), rzodkwi świrzepie (Raphanus raphanistrum) a także na nasturcji (Tropaeolum sp.). Ponieważ konsumuje kapustę i nasturcję uważany jest za szkodnika. Łatwiej już spotkać bielinka kapustnika dalej od człowieka, na dziko rosnących roślinach z rodziny krzyżowych. Bielinek kapustnik występuje w Europie, północnej Afryce, zachodniej Azji. Jako gatunek obcy pojawił się w Ameryce Południowej (Chile). Uznawany za gatunek pospolity, występujący w całej Polsce.

Bielinek kapustnik należy do gatunków ubikwistycznych, ruchliwych i migrujących. Motyle wiosennego pokolenia mają tendencję migrować na północ, natomiast motyle drugiego pokolenia chętniej migrują na południe. Te migracje mogą odbywać się na odległość nawet kilkuset kilometrów. 

Rodzina bielinków (bielinkowate, Pieridae), liczy około 1100 gatunków, z których większość występuje w regionach tropikalnych Afryki i Azji. W Europie odnotowano występowanie 47 gatunków a w Polsce - 17.