Młodzieżowy Sejmik Klimatyczny - odpowiedzi na pytania

W czasie krótkiego wykładu dla młodzieży, uczestniczącej w Młodzieżowym Sejmiku Klimatycznym, zobowiązałem się do odpowiedzi na pytania, które pojawią się w czasie tego spotkania. Dla ułatwienia i oszczędności czasu wykorzystałem program Mentimeter. Uczniowie mogli zgłaszać pytania w trakcie spotkania, anonimowo. Spotkanie odbywało się zdalnie. Lecz i w takiej formule możliwa jest dyskusja, niejako hybrydowa. A odpowiedzi tu na blogu są tylko konsekwencją i ciągiem dalszym. 

Co sądzę o silnikach Diesla? Tu oczywiście brakuje kontekstu i doprecyzowania. Domyślam się, że pytanie zadane zostało w kontekście zmian klimatu. Silniki spalinowe korzystają z surowców nieodnawialnych, zdeponowanych w Ziemi w ciągu bardzo długiego czasu. Należą do długiego cyklu obiegu węgla w biosferze i komponencie geologicznym. Spalanie surowców kopalnych zwiększa bilans węgla w atmosferze i negatywnie wpływa na klimat, pogłębiając globalne ocieplenie. Nie jest to "wina" silnika jako takiego tylko wykorzystywania nieodnawialnych źródeł energii. Ale w silnikach Diesela można wykorzystywać biodiesel, biopaliwo, powstające z biomasy (oleje, etanol itp.). Też w wyniku spalania powstaje dwutlenek węgla ale jest to krótki obieg. Bowiem rośliny w wyniku fotosyntezy pochłaniają dwutlenek węgla a spalane biopaliwa nie zwiększają bilansu węgla w atmosferze (bilans jest na zero). Nie szkodzą. Zatem jestem jak najbardziej za wykorzystywaniem takich silników o ile wykorzystują biopaliwo. Biomasa wykorzystywana energetycznie to jeden ze sposobów radzenia sobie z magazynowaniem energii.

Co się dzieje z zepsutymi panelami fotowoltaicznymi? Tego zagadnienia nie znałem w szczegółach, więc musiałem doczytać. Z całą pewnością powinny  - tak jak i wszystkie inne elektrośmieci (pralki, lodówki, komputery, telefony itd.) - być poddane recyklingowi (odzyskiwanie cennych surowców). Problem będzie narastał w miarę jak montowane panele będą się zużywały. Na razie większość to nowe i sprawne urządzenia. Polska już wprowadziła przepisy, dotyczące zbiórki i recyklingu zużytych paneli fotowoltaicznych. Pozostaje tylko dopilnować by prawo było respektowane. Oraz by technologie recyklingu były efektywne (postęp naukowy umożliwia ciągłe udoskonalanie i poprawę efektywności). Koszty recyklingu ponosi producent ogniw fotowoltaicznych lub firmy recyklinkowe, z którymi producenci podpisali odpowiednie umowy.  Ogniwa, tak jak wszystkie produkty, mają określony czas użytkowania. Potem muszą być poddane recyklingowi (a nie wyrzucaniu na składowiska odpadów). Wymaga to sprawnej logistyki i odpowiednich przepisów. Oraz właściwych technologii. Z recyklingiem u nas bywa różnie. Z całą pewnością w każdym aspekcie trzeba poprawiać jakość, bo chyba nam daleko do doskonałości (zarówno w aspekcie przepisów prawnych, logistyki i technologii). Jest jeszcze jeden aspekt. Zgodnie z ideą ekorozwoju należy analizować cały cykl życiowy produktu (od wydobycia surowców, poprzez produkcję danego urządzenia, do kosztów użytkowania i "śmierci produktu" czyli utylizacji, w tym recyklingu). W tym zawiera się także tak zwany ślad węglowy oraz ślad wodny. Jeśli ten temat pełnych kosztów środowiskowych ogniw fotowoltaicznych w porównaniu do energetyki tradycyjnej jest interesujący, to go bardziej szczegółowo rozwinę w osobnym wpisie na blogu. 

Czy to prawda, że grunty pod fotowoltaikę są niezdatne do dalszego użytku rolniczego? Nie, nie jest to prawda. Oczywiście, wszystko zależy od sposobu montowania. Można wyobrazić siebie, że ktoś zaleje wszystko betonem i na tym dopiero zamontuje ogniwa. Ale byłby to bardzo kosztowny sposób montowania ogniw. W normalnej technologii usunięcie ogniw umożliwia dalsze wykorzystanie rolnicze. Co więcej, pod ogniwami i między ogniwami gleba jest wolna, rosną rośliny i można uzupełniająco cały czas użytkować rolniczo, choć w ograniczonym zakresie. Niewątpliwie najkorzystniej byłoby montować ogniwa fotowoltaiczne na dachach budynków, a nawet na asfalcie dróg (takie technologie są już opracowywane).

Czy piec na pelet jest bardziej "ekologiczny"? Tak, taki piec jest bardziej przyjazny środowisku, gdyż wykorzystuje biomasę roślinną. A więc emitowany dwutlenek węgla (w wyniku spalania biomasy) znajduje się w krótkim obiegu. Wcześniej (1-4 lata wcześniej) został dwutlenek węgla  pochłonięty przez rośliny z atmosfery. Wykorzystywanie biomasy nie powiększa bilansu węgla w atmosferze tak jak spalanie paliw kopalnych. Pelet do takich pieców powinien pochodzić z upraw roślin energetycznych a nie z upraw leśnych (chyba, że wykorzystuje się odpady, powstające przy produkcji drzewnej). Biomasa powstaje na dedykowanych uprawach roślin "energetycznych", np. wierzby, miskantu, konopi siewnych itd. Uprawy te zakładane są na gruntach rolnych niskiej klasy (nieopłacalna produkcja rolnicza). Co więcej wprowadzają mozaikę siedlisk bardzo korzystną dla bioróżnorodności a na samych uprawach, np. wierzby "energetycznej" stosuje się znacznie mniej zabiegów agrotechnicznych, w tym znacząco mniej środków ochrony roślin (lub wcale nie stosuje się "chemii")). W rezultacie mamy możliwość chronić różnorodność biologiczną nawet na terenach rolniczych. To ciekawy temat i warto go rozwinąć w osobnym tekście.

W czasie tego spotkania online miałem okazję wysłuchać kilku wystąpień   młodzieży. Pomijając aspekt merytoryczny mieli okazję ćwiczyć się w wystąpieniach publicznych. To ważny aspekt praktycznego kształcenia kompetencji obywatelskich i społecznych. Ponadto mieli okazję ćwiczyć dyskusję online. Z całą pewnością przyda im się to w czasie studiów a potem w życiu zawodowym. Spotkania i dyskusje zdalne, mimo pewnych niedogodności, mają też i niezaprzeczalne walory. Po pierwsze łatwość komunikacji bez konieczności dalekich podróży. A po drugie wydłużenie transmisji informacji. Niniejszy wpis jest tego przykładem, dyskusja toczy się, mimo że spotkanie odbyło się w piątek. 

Zachęcam do kontynuacji dyskusji w komentarzach. 

ps. O spotkaniu więcej w Gazecie Wyborczej oraz relacja na stronie UWM.

Apel młodzieży, sformułowany w czasie Młodzieżowego Sejmiku Klimatycznego:
„My, młodzież szkół ponadpodstawowych uczestnicy Młodzieżowego Sejmiku Klimatycznego w Olsztynie 8 października 2021 r. świadomi występujących zagrożeń dla klimatu apelujemy o:
- prowadzenie edukacji ekologicznej od przedszkola;
- odejście od gospodarki opartej na węglu;
- dywersyfikację źródeł energii;
- restrukturyzację przemysłu;
- odejście od używania plastiku;
- zamianę tam gdzie to możliwe transportu na rowery;
- wprowadzenie dnia bez samochodu na terenie każdej gminy, powiatu i naszego województwa;
- wprowadzenie stacji ładowania dla samochodów elektrycznych;
- dofinansowanie wymiany pieców „kopciuchów” na inne źródła ekologicznej energii;
- wprowadzenie kompostowników miejskich;
- zorganizowanie wojewódzkiego konkursu „klimatycznego”, by propagować edukację o zagrożeniach klimatycznych i sposobach ratowania Ziemi;
- zwiększenie edukacji ekologicznej w szkołach;
- utworzenie parku narodowego w województwie warmińsko-mazurskim;
- przygotowanie cyklu akcji informacyjnych przez władze gmin, powiatów i województwa o tym co każdy mieszkaniec może zrobić dla ochrony planety;
- zwiększenie liczby pojemników na odpady na terenach wiejskich i miejskich;
- oczyszczanie jezior;
- popularyzację wśród mieszkańców województwa akcji sadzenia drzew i lasów, w tym zachęcanie młodzieży szkolnej do udziału w tych akcjach;
- przyjęcie przez Sejmik Województwa Warmińsko-Mazurskiego uchwały antysmogowej;
- kontynowanie pracy Młodzieżowego Sejmiku Klimatycznego Województwa Warmińsko-Mazurskiego”.