Aktualny podręcznik do dydaktyki biologii

Jest aktualny i znajdziemy w tym podręczniku wszystko to, co jest potrzebne do pracy nauczyciela. Ale mimo to jest już trochę przestrzały. Podręcznik na dziś lecz nie na jutro. Jest trochę na rozdrożu, między tym co mija i tym co nadchodzi. Jest nowoczesny i przestarzały jednocześnie. To wszystko za sprawą ogromnych zmian, które się na naszych oczach dokonują. Tradycyjne podręczniki zbyt szybko się starzeją. Być może potrzebne są podręczniki nowej generacji, hybrydowe, z cały czas aktualizowanymi fragmentami w przestrzeni internetowej. Bo przecież nie da się zbyt często aktualizować wydań papierowych. Druk trwa zbyt długo w stosunku do możliwości cyfrowej rzeczywistości. Dlatego będą się pojawiały (już są!) podręczniki nowej generacji. AI-Booki, książki 2.0.Także te, dotyczące dydaktyki biologii na poziomie akademickim. Czyli takie, które pomocne są w kształceniu i uczeniu sie do zawodu nauczyciela.

Sama szkoła się zmienia. Dydaktykę biologii Ewy Gajuś-Lankamer polecam, bo obecnie nie ma lepszego. Nową dydaktykę dopiero wymyślamy. Ona dopiero się materializuje. 

Autorka o tych zmianach wspomina już we wstępie, także o pokoleniu iGen. Znakiem nowych czasów są liczne qr kody, zawarte w książce a odsyłające do róznych treści w internecie. Można więc ten podręcznik czytać z telefonem w ręku by poszerzać niektóre fragmenty. Książką rozpoczyna się rozdziałem pt. "Współczesne wyzwania dla edukacji biologicznej." Jest to aktualne i dobre wprowadzenie do społeczeństwa wiedzy i coraz silniej uwidaczniających się wyzwań cywilizacyjno-społecznych. W Dydaktyce biologii znajdziemy sporo tabelek i schematów. Jest to uporządkowana i syntetyczna forma przedstawiania najważniejszych treści. Poza zmianami stanu środowiska przyrodniczego, co jest ważnym kontekstem merytorycznym w nauczaniu biologii, opisana jest też idea uczenia się przez całe życie.

Drugi, obszerny rozdział, poświęcony jest przygotowaniu do zawodu nauczyciela biologii, w nawiązaniu do dydaktyki akademickiej oraz przepisów prawnych. Opisywany jest także system oświaty w Polsce i miejsce pracy nauczyciela biologii. Trzeci rozdział omawia kształcenie biologiczne w państwowych dokumentach z zakresu prawa oświatowego. To potrzebne ramy dla każdej osoby, przygotowującej sie do zawodu nauczycielskiego. Jest dobrze wyjaśniona podstawa programowa (szkoła podstawowa i szkoła średnia) w zakresie kształcenia ogólnego jak i w zakresie biologii. Kolejny rozdział dotyczy kształcenia biologicznego w dokumentach wewnątrzszkolnych i ich przygotowania przez nauczyciela. Dokumentacja to jeden z ważnych aspektów pracy nauczyciela i powinien mieć w nich orientację. Ta część podręcznika jest bardzo istotna dla studentów, przygotowujących się do pracy w szkole. Są też treści, dotyczące projektowania celów nauczania-uczenia się biologii. Czyli praktyczne treści dla codzienności nauczycielskiej pracy w szkole.

Niemalże w każdym rozdziale znajdują sie nie tylko qr kody i tabelki lecz także przykłady dobrych praktyk. To zwiększa dydaktyczną użyteczność opisywanej książki.

Rozdział 5. poświęcony jest metodom nauczania-uczenia się biologii (ale także i strategiom i stylom uczenia się). Na początku ogólne wprowadzenie do klasyfikacji metod a potem omówienie takich koncepcji dydaktycznych jak kognitywizm, konstruktywizm i konektywizm. Ja z wielką ciekawością zajrzałem do rozdziału 6., poświęconego charakterystyce wybranych metod nauczania-uczenia się, stosowanych w kształceniu biologicznym. Znalazłem tam: opowiadanie, opis, wykład, referat ucznia, pracę z filmem, pogadankę, dyskusję dydaktyczną, metodę laboratoryjną, metodę modelowania, pracę z podręcznikiem i materiałem źródłowym, gry dydaktyczne i symulacyjne. Wśród niekonwencjonalnych metod omówione są: metoda naukowa i uczenie się przez dociekanie naukowe, metoda projektu oraz studium przypadku. Katalog tych metod nie jest zbyt bogaty. Jest standardowy. W szkole wykorzystuje się ich więcej, w tym z zastosowaniem nowych technologii. Z tego względu czuję niedosyt i mam wrażenie, że ten podręcznik jest etapem przejściowych od dawnej dydaktyki do zupełnie nowej szkoły.

Mimo niedosytu polecam wszystkim, którzy przygotowują się do zawodu nauczyciela i chcą uczyć biologii. W tytule zaznaczone jest, że to część 1. Może będzie niebawem i część druga, która mocniej wejdzie w krystalizującą się na naszych oczach przyszłość.


Dydaktyka biologii w obliczu współczesnych wyzwań dla edukacji. Podręcznik akademicki, część 1
Ewa Gajuś-Lankamer. USBN:83-227-9689-4, objętość:252 stron, rok wydania:2023.