Jak i dlaczego świętować naukę?

Zupełnie przypadkiem odkrywałem, że 11 lutego obchodzony jest Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce (ang. International Day of Women and Girls in Science, celebrowany także pod nazwą  Dziewczyny w Nowych Technologiach.  Znajomy skomentował, że jest to dyskryminacja mężczyzn. Przecież nauka jest jedna, niezależna od płci, narodowości, koloru oczy, używanego języka. To po co jest w takim razie dzień kobiet naukowców? 

Świętowanie kobiet i dziewcząt w nauce może wydawać się dziwne. W jakiś sposób szczególny zwracać uwagę na rolę kobiet w nauce? Wystarczy jednak spojrzeć nieco szerzej by dostrzec sens i wartość. W Polsce wieku XXI kobiety są w wielu miejscach na uczelniach i placówkach badawczych. Moim zdaniem zarobki nie zależą od płci, są profesorami, dziekanami, ostatnio nawet piastują najwyższe stanowiska rektorskie. Dlaczego bardziej celebrować kobiety? A co z mężczyznami? Czy nie wystarczy święto nauki?  

Jak już zaznaczyłem, warto się rozejrzeć nieco szerzej. Na przykład Maria Skłodowska-Curie jako kobieta nie mogła studiować w Polsce (wtedy pod zaborami), musiała wyjechać do Francji. Z trudem kobiety uzyskały prawo do studiowania i zajmowania ważnych, naukowych stanowisk. A w wielu miejscach świata jeszcze muszą o to walczyć (bo zabiegać to zbyt mało powiedziane). Warto zwrócić uwagę, że jest to Międzynarodowy Dzień. Czyli trzeba globalnej i uniwersalnej perspektywy. A wtedy jak najbardziej podkreślać fakt, że kobiety są tak samo wartościowe i potrzebne w badaniach naukowych jak i mężczyźni. Ale i w warunkach polskich za bardzo przywykliśmy do pewnych stereotypów, takich jak np. "kobieta przy garach". Święto, jako jeden dzień w roku, to tylko symboliczne zwrócenie uwagi na problem, pretekst by się nad czymś zastanowić. Czy kobieta najpierw musi być matką i żoną a dopiero potem może być naukowcem?

A skoro nauka jest międzynarodowa, niezależna od płci, narodowości itd., to dlaczego powstało święto państwowe Dzień Nauki Polskiej? Dopiero drugi raz będziemy obchodzić. Czy nauka polska jest inna od nauki niemieckiej, rosyjskiej, amerykańskiej, chińskiej?  Wiedza pozostaje wiedzą a metodologia naukowa metodologią, jedną i uniwersalną, niezależnie od języka, płci i kultury. Wiedza była i jest tworzona w zespołach i w obiegu międzynarodowym. Dzień Nauki Polskiej jest tylko szczególnym zwróceniem uwagi na polski wkład do nauki światowej (równie dobrze, można mówić o wkładzie kobiet). A dla mnie jeszcze jedne powód by mówić o nauce, o wiedzy o tym, jak dochodzi się do prawdy, na czym polegają eksperyment naukowe, wersyfikacja danych itd. 

Takich naukowych świat jest wiele, o mniejszym czy szerszym zasięgu, np. Dzień Liczby Pi (14 marca) czy Dzień Darwina (12 marca). Ten ostatni od wielu lat obchodzimy w Olsztynie, organizując małe spotkania naukowe w kawiarniach (w przestrzeni publicznej pozaakademickiej). W tym roku zorganizowany został w formie zdalnej. Jeszcze jeden eksperyment - kawiarnia naukowa czyli spotkanie popularnonaukowe poza murami uniwersytetu, z podkreśleniem, że nauka jest dla każdego. 

Tydzień później w podobny, zdalny sposób celebrować będziemy Dzień Polskiej Nauki, podkreślając wkład polskich naukowców w rozwój wybranych dyscyplin biologicznych. Kawiarnie naukowe jak i cały projekt Spotkania z Nauką są formą upowszechniania wiedzy z nauk przyrodniczych oraz budowania kapitału ludzkiego, kapitału naukowego. Wszystko po to by zachęcić młodzież do nauki i wybory ścieżki naukowej. Niezależnie od płci i miejsca zamieszkania. Przełamując bariery środowisk defaworyzowanych i stereotypów kulturowych. Niech dostęp do kształcenia będzie szeroko otwarty dla wszystkich. W ramach projektu staramy się przybliżyć laboratoria dla tych, którzy mieszkają daleko od szosy. By, tak ja Maria Skłodowska, nie byli skazani na bycie guwernantką w prowincjonalnym dworze i by mogli udać się po wiedzę do uniwersytety i - jeśli zechcą - wybrać zawód naukowca (naukowczyni). 

Za Wikipedią: "Międzynarodowy Dzień Kobiet i Dziewcząt w Nauce (ang. International Day of Women and Girls in Science[1], również w j. pol. Dziewczyny w Nowych Technologiach[2]) – święto ustanowione przez Zgromadzenie Ogólne ONZ rezolucją A/RES/70/212 (22 grudnia 2015)[3] na wniosek ONZ do Spraw Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), UN Women, ITU i innych właściwych organizacji, które wspierają i doceniają dostęp kobiet i dziewcząt do nauki, technologii, inżynierii, matematyki, ich kształcenia i badań naukowych na wszystkich szczeblach edukacji[1]. Na obchody święta, które po raz pierwszy odbyły się w 2016, wyznaczono dzień 11 lutego[4]. Organizatorem jest The Royal Academy of Science International Trust (RASIT) we współpracy z UN DESA-DSPD[1][a]. Obchody mają na celu uznanie kluczowej roli, jaką odgrywają kobiety i dziewczęta w środowiskach naukowych i technologicznych[1]. Historia ITU, jako pierwsza organizacja zwróciła uwagę na fakt, że sektor nowoczesnych technologii rozwija się niezwykle dynamicznie, lecz przy zdecydowanej przewadze po stronie mężczyzn. Przedstawiciele organizacji z całego świata zadecydowali, że należy podjąć aktywne działania popularyzujące wśród kobiet i dziewcząt branżę teleinformatyki (ICT), ponieważ budowanie dojrzałych społeczeństw informacyjnych powinno być zrównoważone w każdym wymiarze[2]. Obchody w Polsce W ramach projektu społecznego „Dziewczyny w Nowych Technologiach” podczas pierwszych obchodów święta odbędzie się konferencja poruszająca kwestie obecności kobiet i mężczyzn w branży nowych technologii[2]. Organizatorami wydarzenia są prezes Urzędu Komunikacji Elektronicznej, wraz z partnerami projektu, oraz Rektor Akademii Górniczo-Hutniczej im. Stanisława Staszica w Krakowie[2]."

A na koniec jeszcze wideorelacja z rozpoczęcia Dnia Darwina 2021 w Olsztynie.