Historia pewnego budynku z tablicą pamiątkową

Tablica w budynku, z którym wiąże mnie duży sentyment. Spędziłem tam wiele lat ale chyba nigdy uważnie nie czytałem tej tablicy. I nie rozumiałem, póki nie poznałem historii. Cząstka Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie i przykład rozwoju edukacji. 

Najpierw było tu pole, na skraju miasta. Resztki gospodarstwa i uprawy rolne pamiętam jeszcze z okresu studiów. Obok stała wieża ciśnień, zamieniona w obserwatorium astronomiczne. Gdy miasto rozwijało się w tym kierunku, wybudowano szkołę podstawową. Projekt budynku i chyba koszty wykonania były darem Włoch dla Polski. Wnieśli swój wkład w odbudowę naszego kraju po zniszczeniach wojennych. Budynek był mocno rozczłonkowana i bez.... centralnego ogrzewania. To ostatnie było uzupełnione i przez to mniej wkomponowane w całość. Duża powierzchnia dobra była do chłodzenia ale nie do ogrzewania w naszych warunkach klimatycznych. Obok wybudowano internat ze stołówką (późniejszy akademik a później budynek administracyjny i dydaktyczny). Nie wiem czy kiedykolwiek umiejscowiono tu jakąkolwiek szkołę. Historia zaczyna się od Studium Nauczycielskiego. I z tego okresu jest ta tablica.

Studium Nauczycielskie w Olsztynie powstało w 1954 roku. Miało kształcić brakujące kadry dla edukacji. Na początku kształciło nauczycieli do pracy z uczniami klasa V-VII szkoły podstawowej. W pierwszym roku naukę podjęło 83 studentów. Na początku budynek Studium mieścił się w gmachu Liceum Pedagogicznego w Olsztynie przy ul. Jagiellońskiej 10 (a więc jakaś kontynuacja). Biblioteka oraz Szkoła Ćwiczeń mieściły się w budynku przy ul. Niepodległości 18. W 1963 roku Studium Nauczycielskie przeniesiono na ul. Żołnierską 14, do wspomnianego budynku z tablicą. W czerwcu 1969 roku SN zostało przekształcone w Wyższą Szkołę Nauczycielską w Olsztynie. Kolejny szczebel rozwoju, wzrost kadry i studentów a budynek się nie zmieniał. 

W 1969 roku WSN zatrudniała 26 osób, w tym: 4 docentów (pracowników po habilitacji), jednego adiunkta, 8 asystentów, 8 wykładowców, dwóch nauczycieli przedmiotu, trzech lektorów i bibliotekarzy. W porównaniu do UWM to bardzo skromna kadra, ale kolejny krok rozwoju instytucji kształcącej nauczycieli. Do roku 1973 realizowane było  kształcenie w cyklu studiów trzyletnich. Od roku d 1973 roku kształcono już studentów na czteroletnich studiach magisterskich. Potem, już za czasów WSP, pojawiły się pięcioletnie studia magisterskie. W sierpniu 1974 roku WSN przekształcona została w Wyższą Szkołę Pedagogiczną w Olsztynie. I właśnie w tym budynku przy ul. Żołnierskiej mieścił się rektorat, była także sala senatu, kasa i administracja. A w trzech skrzydłach mieściły się trzy wydziały. W tym czasie kształcono już na 13 kierunkach: filologia polska, filologia rosyjska, historia, wychowanie muzyczne, bibliotekoznawstwo, pedagogika szkolna, pedagogika opiekuńcza, pedagogika przedszkolna, pedagogika kulturalno-oświatowa, biologia, fizyka, matematyka, wychowanie techniczne (WT miało swój budynek na ul. Okrzei). W roku akademickim 1979/80 rozpoczęto przechodzenie na pięcioletni system kształcenia. Uczelnia pozyskiwała kolejne budynki na ul. Bałtyckiej, Jagiellońskiej i Szrajbera. W budynku przy ul. Żołnierskiej, poza rektoratem i administracją, mieścił się Instytut Biologii (potem Biologii i Ochrony Środowiska) oraz odbywało się kształcenie nauczycieli biologii. 

W 1982 roku ja się w tym budynku zjawiłem i zapewne po raz pierwszy zobaczyłem tablicę, zamieszczone na zdjęciu. Już wtedy treść była nieaktualna bo Studium Nauczycielskiego dawno już nie było. Bywałem tu prawie codziennie. A potem widywałem jako pracownik. Sam budynek systematycznie był przebudowywany. Na drugim końcu dobudowano trochę pomieszczeń i znalazła się tam fizyka. Nad korytarzem, prowadzącym do sali gimnastycznej (tam pisałem egzamin wstępny na studia) wybudowano Zakład Mikrobiologii. Górny korytarz miejscami zabudowano by wygospodarować kolejne pomieszczenia dla kadry i dla studentów. Cześć toalet zamieniono w składziki sprzętu badawczego.

We wrześniu 1999 roku WSP w Olsztynie weszła w struktury Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Powstał Wydział Biologii, który niebawem w całości znalazł swoje miejsce w Kortowie. Opisywany budynek zmienił swoje przeznaczenie. Byli tu chyba matematycy i informatycy, potem Wydział Lekarski a ostatnio pedagodzy z Wydziału Nauk Społecznych. Przy kolejnych remontach odsłonięto dawne korytarze na pierwszym piętrze. Zmieniło się także otoczenie. Obok pojawiła się ulica Obiegowa a na boisku wybudowano bloki. Wszystko się zmieniało ale tablice pozostały. Nie przeszkadzały to ich nikt nie usuwał. Dodano tylko nową, informującą o nadaniu imienia WSP w Olsztynie. Nie pamiętam jej treści. I nie wiem czy jeszcze jest, bo na ścianie, na której została umieszczona, wybudowano sklepik i małe przepierzenie. 

Świat się zmieniał a tablice tkwiły w tym samy miejscu. Socjalistyczna propaganda odeszła w niepamięć, zmieniły się instytucje, a tablice pozostały. Niebawem pedagodzy przeniosą się do nowego budynku w Kortowie. Zapewne budynek zostanie sprzedany, jako zbędny. Wątpliwe by tu umiejscowiono jakąkolwiek placówkę edukacyjną. Teren w środku miasta jest cenny więc najpewniej stary budynek zostanie zburzony a na jego miejscu powstanie coś dużego i nowoczesnego. A co się stanie z tymi tablicami? Czy wylądują na wysypisku gruzu? Czy może znajdą miejsce w muzeum uniwersyteckim lub jakimś innym miejscu, upamiętniającym edukację na Warmii i Mazurach? 

Tablice wmurowano w roku, w którym się urodziłem. Prawie 60 lat edukacji i kształcenia kadr nauczycielskich. Czy warto zachować w pamięci?

Ja z tym budynkiem mam wiele pięknych wspomnień z lat studenckich oraz początków pracy akademickiej. Na wspomniane tablice chyba nigdy nie zwracałem uwagi. Były bo były. A teraz stają się wyzwalaczem dla wspomnień. Chyba trzeba lat by nabrały wartości...